Abası
Kötü Ruh
Eşdeğer: ABAHI, ABAZI, ABAKI Yeraltında yaşayan, insanları kaçırabilen tek kollu, tek bacaklı, tek gözlü varlıklardır. Ateşten yaratılmışlardır. Yeraltında (bir anlamda Cehennem’de) yaşadıklarına inanılır. İnsanlara zarar verirler. Tek ayaklı (veyâ ayaksız), tek gözlü ve kel olarak betimlenirler. Leş yiyerek beslenirler. Zararlı ve iğrenç görünümlü hangi canlı varsa, onların bu durumda olmasına Abasılar sebebiyet vermiştir.
İnsanları yoldan çıkartırlar, kötü işler yaptırırlar ve bazı kimseleri de delirtirler. İnsan ruhunu kaçırabilirler. Görünmezdirler, ancak onları yalnızca şamanlar görebilirler. Yeryüzünden yeraltına gelenleri de kendileri göremezler (meselâ şamanları).
Arka arkaya sıra hâlinde yürürler ve yeryüzüne çıktıklarında görünmez olurlar. İnsanoğlunu genelde yalnızken veyâ korumasız, çaresiz, sayrı (hasta) oldukları ve sıkıntılı zamanlarda yakalarlar. Abasılara dâhil olan daha başka pek çok çeşit kötü ruhun insanoğluna zarar verdiğine inanılır. Bunların verebileceği zararlar da değişik seviyelerdedir. Türk halk kültüründe bostanlara dikilen korkuluklara da “Abakı” adı verilir ve korkutucu olması îtibariyle bu sözcükle doğrudan bağlantılıdır. Abakı (bahçe korkuluğu) aslında daha önceki dönemlerde kötü ruhlardan korunmak için evlere ve bahçelere dikilen heykellerin, ongunların (totemlerin) veyâ simgesel direklerin dönüşmesiyle ortaya çıkmışlardır. Tatarlar bostan korkuluklarının gece canlanıp gezdiğini söylerler.
Abasıarın İki türleri vardır: 1. Çak: Şeytan ve 2. Çor: Cin. Anlam: (Ab/Ap/Av/Az). Kaçıran veyâ doyumsuz demektir. Aparmak (kaçırmak, alıp götürmek) anlamını içerir. Türkçe’de Apazlamak sözcüğü avuçlamak anlamına geldiği gibi rüzgarla gitmek de demektir. Abı sözcüğü de can, ruh gibi anlamlara gelir. Köken olarak Av kelimesi ile de bağlantılıdır. Anadolu’da Abaza kelimesi argoda cinsel doyumsuzluğu veyâ cinsel açlığı olan kişiyi ifâde eder.
DENİZ KARAKURT
