Türkçe renk adları, Türkçe renk adları listesi

Türkçe renk adları, istanbul eÅŸya depolama, Türkçe renk adları listesi, Türkçe renk isimleri

Türkçemiz renk adları konusunda da çok varlıklıdır. Türkçe renk adları listesi aşağıda ilginize sunulmuştur. (Bu adlardan kimileri Arapça ve Farsça kökenlidir.)

renk cümbüşü ile ilgili görsel sonucu

Türkiye Türkçesinde renk adlarında yabancılaşma Arapça ve Farsça sözcüklerle başlamıştır.

Örneğin; amber, beyaz, eflatun, esmer, kırmızı, kimyoni, safran, şarabi, zeytuni, zümrüt, zift gibi kelimeleri Arapçaya; abanoz, ateş, lacivert, siyah, erguvani, nohudi kelimelerini Farsçaya borçluyuz.

Bej, bordo, füme, gri, karmen, krem, safir, siklamen, taba, vermiyon, maron, kadmiyum, mimoza, magnezyum, bismark gibi renk adlarını ise Fransızcadan almışız.

Bunu, ilerleyen yıllarda gri füme, abanoz karası, abanoz siyahı; biftek kırmızısı, karmen kırmızısı, vermiyon kırmızısı; karmen mavisi, kobalt mavisi, mine mavisi, saks mavisi; katran siyahı, sahtiyan siyahı, hareli nefti… gibi her iki unsuru da yabancı kelimeden oluşmuş renk adlandırmaları izlemiştir.

Dilimize yabancı dillerden girmiş kelimeleri Türkçeleştirme eğilimine karşın son yıllarda cream, beige, grey örneklerinde olduğu gibi tersi durumlara da rastlamak mümkün olup kültürel değişime bağlı olarak avokado yeşili örneğinde olduğu gibi Türkçede yeni adlandırmalara da başvurulduğu görülmektedir.

TÜRKÇE RENK ADLARI

  1. Ateş kırmızısı
  2. Baklaçiçeği
  3. Bal rengi
  4. Balköpüğü
  5. Boncuk mavisi
  6. Buz mavisi
  7. Camgöbeği
  8. Çingene pembesi
  9. Çivit mavisi
  10. Çivit rengi
  11. Deniz mavisi
  12. Devetüyü
  13. Duman rengi
  14. Fare tüyü
  15. Fes rengi
  16. Fındıkkabuğu
  17. Fildişi
  18. Fulya sarısı
  19. Gece mavisi
  20. Gelincik kırmızısı
  21. Geyik kanı
  22. Gök mavisi
  23. Gülkurusu
  24. Gümüş rengi
  25. Güvercinboynu
  26. Güvercingöğsü
  27. Hacı yeşili
  28. Horozibiği
  29. Kanarya sarısı
  30. Kavuniçi
  31. Kazayağı
  32. Keklikayagı
  33. Kestane rengi
  34. Kiremit rengi
  35. Kömür karası
  36. Kumru göğsü
  37. Kumru tüyü
  38. Küf yeşili
  39. Kül rengi
  40. Leylak rengi
  41. Limon sarısı
  42. Limonküfü
  43. Menekşe rengi
  44. Narçiçeği
  45. Ördekbaşı
  46. Ördekgagası
  47. Pas rengi
  48. Pismiş ayva: ayva pişiği
  49. Portakal rengi
  50. Safra yeşili

Listemiz devam edecek ancak burada bazı açıklamalar yapmak yararlı olacaktır. 

Renk Bildiren Kelimelerin Sayısı

Güney Afrika’da bir kabile olan ve çöl çevresinde yasayan Kafferlerin dilinde sadece kahverenginin tonlarını karşılayan 500-800 kelime bulunmaktadır. Avusturalya ve Yeni Zelanda yerlilerinden Fiji ve Polinezya kökenli Maorîler 3000 renk bilmekte ve her biri için ayrı bir isim kullanmaktadırlar. Arjantin, Şili, Uruguay ve Brezilya’da yasayan kırsal bir topluluk olan Gaucholarda ise at renkleriyle ilgili 200 terim, buna karşılık yalnızca 4 bitki adının bulunduğu görülür. (Okuyucu, 2006: 134)

Renkler üzerine titiz ve son derece ayrıntılı bir çalışma gerçekleştiren Kaymaz (1997: 253) tarafından Türkiye Türkçesi ve ağızlarında renk bildiren kelimelerin toplam sayısı -pekiştirme sıfatları, benzerlik sıfatları, at donları ve fillerden türetilmiş ağarmak, bozarmak, bronzlaşmak, esmerleşmek, gövermek, kararmak, kızıllaşmak, morarmak, neftileşmek, sararmak, turunculaşmak, zümrütlenmek vb. renk adları da dahil olmak üzere- Türkiye Türkçesine ait çeşitli sözlükler, yazılı eserler ve Derleme Sözlüğü dikkate alınarak 1.447 olarak ifade edilmiştir.

Yalnız Türkiye Türkçesi için geçerli olan bu rakamın diğer lehçelerde yer alan renk adlarının ilave edilmesiyle artacağı bir gerçektir.

Renk adlandırmaları ve tonları yönünden Türkiye Türkçesi son derece zengindir

Örneğin yalnız yeşil rengi ve tonlarını karşılamak için 44 kelime kullanılmaktadır: Altın yeşili, Ankara armudu yeşili, asit yeşili, Bursa yeşili, cam yeşili, camgöbeği yeşili, can eriği yeşili, çağla yeşili, çimen yeşili, deniz dibi yeşili, dudu yeşili (papağan yeşili), emerot yeşili, fosfor yeşili, hacı yeşili, hayıt yeşili, iç midye yeşili, İngiliz yeşili, Kâbe yeşili, kabuk yeşili, karanfil yaprağı yeşili, karpuz kabuğu yeşili, krom yeşili, küf yeşili, magnezyum yeşili, marul yeşili, orman yeşili, salatalık yeşili, sinabr yeşili, su yeşili, türbe yeşili, Türk yeşili, Türk çinisi yeşili, üzüm yeşili, verenoz yeşili, vessi yeşili, yağ yeşili, yaprak yeşili, yonca yeşili, yosun yeşili, zehir yeşili, zeytin yeşili, zeytin ağacı yeşili, zümrüt yeşili gibi…

 (Kaymaz, 1997: 290- 293; Aksan, 1999: 59).

Türkiye Türkçesi Renk Adları

Türkçesi’nde diğer dillerden farklı olarak aynı zamanda acı, tatlı, cart, donuk, canlı, parlak, menevişli, yaldızlı, janjanlı, yanardönerli, ebruli, küllü, hareli, fosforlu, sütlü, açık, çok açık, orta, koyu, kapalı, uçuk, mat, kirli gibi kelimelerle de renklerin ara tonunu belirlemek mümkündür.

 (Bayraktar 2003).

Örneğin; Açık eflatun, çok açık kızılcık rengi, orta bebek mavisi, orta mor, koyu eğrelti, uçuk pembe, mat beyaz, kirli sarı… gibi.

 (Akdoğan ve Aydın 1995: 56-66).

Yukarıda yeşilin çeşitli tonlarını bildiren renk adlarına açık, koyu, orta, hafif koyu, hafif açık gibi kullanımları da eklediğimizde yeşil renkle ilgili kelimelerin sayısı 49’a ulaşmaktadır.

Bunların dışında süt mavi, şeker pembe, tozpembe, su yeşili, saman sarısı gibi dış dünya gerçekliğine gönderme yapılarak somutlukları daha belirginleştirilmiş bir çok renk adı vardır.

 (Bayraktar, 2003).

Bugün Türkiye Türkçesi’nde yalnız nispeti’siyle kurulmuş 47 renk adı bulunmaktadır: altuni, angudi, ateşi, barudi, Bergamodi, beyazi, buğdayi, cevizî, çadıri, çividi,demiri, ebruli, eflatuni, erguvani, fındıki, fıstıki, filizî, firfiri, gövezi, gülgani, gümüşi, hâkî, havai, kâfuri, keşmirî, kibriti, kimyoni, kurşuni, kuzguni, laciverdî, leylaki, limoni, mercanî, neftî, nohudi, patlıcani, portakalî, samani, sedefi, sincabi, şarabi, tahini, tarçıni, zeri, zeytuni, zifirî, zümrüdi gibi.

(Kaymaz, 1997: 270-274).

Türkçe Renk İsimleri (devamı)

  1. Saman rengi
  2. Sıçan tüyü
  3. Soğan kabuğu
  4. Sütlü kahverengi
  5. Tarçın rengi
  6. Tavşankanı
  7. Turnagözü
  8. Vapurdumanı
  9. Vişneçürüğü
  10. Yavruağzı
  11. Zeytin yeşili
  12. Ablak: çok beyaz ala bula siyahlı beyazlı
  13. ah: beyaz ak
  14. ahca: oldukça beyaz akça
  15. ahcil: rengini atmış soluk
  16. akbacık: bembeyaz çok beyaz
  17. akarap: siyahlı beyazlı alacalı
  18. akca/akça: beyazca beyaza yakın
  19. akcıl/akçıl/agcıl: beyaza yakın beyazı çok beyazlı
  20. akgug: ak apak
  21. akkakık: kırmızı
  22. akkur: bembeyaz
  23. aklan: beyazca beyaza yakın
  24. akmaltak: boz renkli beyaza yakın
  25. akman: beyaz
  26. ala/ala bele/alaca: siyahla beyaz karışık renk siyahlı beyazlı kahverengi ile kırmızı arası bir renk açık kahverengi elâ
  27. alajik: çok renkli
  28. alasal: çeşitli renkler
  29. albulak: kıpkırmızı
  30. allım yeşillim: rengarenk
  31. almes: pembe
  32. alpak: kırmızı
  33. Alvala: bembeyaz
  34. ampah/ampak: bembeyaz
  35. belek: alacalı karışık renkli
  36. beyaz gelen: az beyaz beyazca
  37. bozarak: açık renk
  38. boziya: boz renkli
  39. börtük: açık soluk ‘renk için’
  40. cam kırığı: cam öbeği rengi
  41. ce: çige, sarı
  42. cevizi: ceviz ağacının gövdesinden kesilince görülen koyu kahverengi renk ceviz meyvesinin yeşil kabuğunun kaynatılmasından elde edilen kahverengi
  43. cevt: bej rengi meşe palamudunun kabuğunun rengi
  44. cıcılı bıcılı/cicülü bücülü: allı morlu
  45. cicikli: karışık renkli
  46. cimbil: benekli noktalı
  47. cimbirt: koyu renk
  48. cingara: simsiyah
  49. coga: kırmızı
  50. çakıldak: renksiz
  51. çakman: süt mavisi
  52. çal: ala renk
  53. çalçapar: karışık renk
  54. çıgmagak: bembeyaz
  55. çımak: beyaz
  56. çigirdik: pembe renk
  57. çimepe: beyaz
  58. çini: açık mavi
  59. çohar: beyaz
  60. çörçük: kızıl
  61. çulka: siyah beyaz eğrilmiş ipin karıştırılmasından elde edilen gri renk
  62. çulla: kara renk
  63. çur: sarısın açık sarı renkli
  64. davla: alaca
  65. dırgıl: alacalı çeşitli renkli
  66. diken: sarı
  67. dumduru: çok beyaz
  68. dunuk/dunuh: donuk mat rengi bozuk seyler
  69. dümag/dümmag: bembeyaz
  70. elebek: beyaz
  71. emir: siyahımtırak yeşil nefti
  72. esker: sarısın
  73. etirengi: ten rengi açık pembe
  74. gece girmez: sarı renk
  75. genevir: sarı beyaz karışımı bir renk
  76. geyik kanı: pembe renkli boya
  77. gırbız: kırmızıya yakın bir renk ‘hayvanlar için’
  78. gırmuzu: kırmızı renk
  79. gızılgıt: kızıla yakın bir renk
  80. gogot: kırmızının koyu tonu
  81. gonür: kahverengi gri renk
  82. gögel: yeşil renk
  83. gögnü: çürük rengi
  84. gönür: kırmızıya yakın koyu sarı renk
  85. göy: yeşil yemyeşil
  86. hanım teni: açık pembe renk
  87. hayit yeşili: kaynatılmış ve saplanmış hayıt ağacı yaprağından yapılan bir çeşit dokuma boyası rengi
  88. hesin: yeşil
  89. holuz: boz renk
  90. irenk: kızıl
  91. islikir: demir kırından biraz daha koyu renk
  92. islikula: gri kır
  93. ispi: ak beyaz
  94. iti: koyu ‘renk için’
  95. karaçalgı: kara
  96. karala: koyu gri renk
  97. karamtık kızıl: siyahla kırmızı arası bir renk
  98. karantu: karamsı karamtırak
  99. kelemi: açık yeşil renk
  100. kelkör: alaca lekeli
  101. kınalı: kırmızı
  102. kogur kongur kongur konkurkonur]: sarı ile siyah karışımı bir renk koyu kumral kestane rengi ‘öküz inek için kullanılır’
  103. konur: kara esmer
  104. koygun [koygul koykul koyak]: koyu ‘renk için kullanılır’
  105. koyun: açık renkli
  106. körezi: soluk ‘renk için’
  107. köylü pembesi: açık vişne rengi
  108. kubus boya: koyu kahverengi
  109. kumru tüyü
  110. kurşuni renk
  111. kunduz: siyah
  112. küldoru: külrengi
  113. küle: çok beyaz
  114. külen: boz renk ‘eşek vb. Hayvanlarda’
  115. külensan/küleysi: külrengi
  116. külüsefteli/gülsefteli: açık kırmızı renk
  117. kündükü: kilim boyacılığında kullanılan bir renk
  118. küp mavisi: küpte mayalandırılarak lacivert renk elde edilen bir çeşit boya
  119. levarike pembesi: mor renk
  120. maskal: ela mavi gözlü
  121. mavele: maviye yakın ela
  122. mavileyin: mavimsi
  123. mavu: mavi
  124. mavus: mavis
  125. maz: kara
  126. mengis: mavi
  127. monus: boz ile kara arası bir renk
  128. morçuk: mora çalan kırmızı
  129. morgelen: morca mor gibi
  130. mugal: esmer mat donuk renk
  131. müllük: sarısın
  132. narıncı: portakal rengi koyu sarı
  133. narınç: koyu sarı portakal rengi
  134. navrike: pembe
  135. oflaz: eflatun
  136. öveykır: kır renk
  137. pal: kahverengi
  138. patul: beyaz
  139. pedrik: beyaz
  140. pezik: koyu pembe renk
  141. sagas: sarı
  142. saman yıldızı: altın yaldızın benzeri
  143. samanı: sarı renk
  144. sargut: açık saman rengi sarımsı
  145. sarı gelen: sarımsı
  146. sarıbaybak: sarısın
  147. sarılgıt: çok renkli
  148. sarım: sarımtırak sarımsı
  149. sarkanak: sarımsı
  150. saz rengi: yeşilimsi sarı
  151. sevi: renklerin anlamını azaltarak -ımsı ekinin yerine kullanılır alsevi morsevi…
  152. sığınak: boz
  153. sınık: soluk renksiz
  154. simit: kara
  155. sitil: kara kirli isli
  156. sur: kırmızı al
  157. süt: tam katıksız ‘renkler için’ süt beyaz
  158. süt mavi: çok açık mavi ten rengi
  159. sayak: pembe
  160. sebüs: sarı
  161. sıl: yeşil
  162. tapan: kötü ‘renk için’
  163. tarsı: duman rengi ‘hayvan için’
  164. tetir: kahverengi
  165. tetirli: cevizin yeşil kabuğuyla yapılan yeşile çalan koyu sarı
  166. tok/toh: koyu
  167. ton: hayvan rengi
  168. toru: koyu
  169. Kırmızı
  170. tutkun: koyu renk
  171. türlü tevür: çeşitli renk
  172. tüssü: kahverengi
  173. tütek: çekici parlak ‘renk için’
  174. ugut: ak
  175. yağız/yağız/yagal: yanardöner parlak kırmızı
  176. yanal/yanıl: kırmızı pembe pembeleşmiş
  177. yanıkal: kahverengi doruya yakın al
  178. yasıl: yeşil
  179. yesi: bir at rengi
  180. yeşil: koyu al ‘at rengi için’
  181. yesilgelen: yeşilimsi
  182. yeşilimsirek: yeşilimtırak
  183. yesit: yeşil parlak yeşil
  184. yisil: yeşil
  185. yiti: koyu
  186. zer: sarı
  187. zeri/zerî: sarımsı
  188. zilgara: kapkara
  • Kırmızı (Ar.) - al, kızıl
  • Turuncu (Far.+Ar.) - kızılsarı
  • Sarı (Tr.) - sarı
  • Yeşil (Tr.) - yeşil
  • Mavi (Ar.) - gök
  • Siyah (Far.) - kara
  • Beyaz (Ar.) - ak
  • Kahverengi (Ar.+Far.) - ar

Türkçe çiçek isimleri ise aşağıdaki yazımızdadır. Yararlı olması dileğiyle.

Türkçenin Diriliş Hareketi

Yorumlar (0)