Türkçe renk adları, Türkçe renk adları listesi

Türkçe renk adları, istanbul eÅŸya depolama, Türkçe renk adları listesi, Türkçe renk isimleri

Türkçemiz renk adları konusunda da çok varlıklıdır. Türkçe renk adları listesi aşağıda ilginize sunulmuştur. (Bu adlardan kimileri Arapça ve Farsça kökenlidir.)

Türkiye Türkçesinde renk adlarında yabancılaşma Arapça ve Farsça sözcüklerle başlamıştır.

Örneğin; amber, beyaz, eflatun, esmer, kırmızı, kimyoni, safran, şarabi, zeytuni, zümrüt, zift gibi kelimeleri Arapçaya; abanoz, ateş, lacivert, siyah, erguvani, nohudi kelimelerini Farsçaya borçluyuz.

Bej, bordo, füme, gri, karmen, krem, safir, siklamen, taba, vermiyon, maron, kadmiyum, mimoza, magnezyum, bismark gibi renk adlarını ise Fransızcadan almışız.

Bunu, ilerleyen yıllarda gri füme, abanoz karası, abanoz siyahı; biftek kırmızısı, karmen kırmızısı, vermiyon kırmızısı; karmen mavisi, kobalt mavisi, mine mavisi, saks mavisi; katran siyahı, sahtiyan siyahı, hareli nefti… gibi her iki unsuru da yabancı kelimeden oluşmuş renk adlandırmaları izlemiştir.

Dilimize yabancı dillerden girmiş kelimeleri Türkçeleştirme eğilimine karşın son yıllarda cream, beige, grey örneklerinde olduğu gibi tersi durumlara da rastlamak mümkün olup kültürel değişime bağlı olarak avokado yeşili örneğinde olduğu gibi Türkçede yeni adlandırmalara da başvurulduğu görülmektedir.

TÜRKÇE RENK ADLARI

1. Ateş kırmızısı
2. Baklaçiçeği
3. Bal rengi
4. Balköpüğü
5. Boncuk mavisi
6. Buz mavisi
7. Camgöbeği
8. Çingene pembesi
9. Çivit mavisi
10. Çivit rengi
11. Deniz mavisi
12. Devetüyü
13. Duman rengi
14. Fare tüyü
15. Fes rengi
16. Fındıkkabuğu
17. Fildişi
18. Fulya sarısı
19. Gece mavisi
20. Gelincik kırmızısı
21. Geyik kanı
22. Gök mavisi
23. Gülkurusu
24. Gümüş rengi
25. Güvercinboynu
26. Güvercingöğsü
27. Hacı yeşili
28. Horozibiği
29. Kanarya sarısı
30. Kavuniçi
31. Kazayağı
32. Keklikayagı
33. Kestane rengi
34. Kiremit rengi
35. Kömür karası
36. Kumru göğsü
37. Kumru tüyü
38. Küf yeşili
39. Kül rengi
40. Leylak rengi
41. Limon sarısı
42. Limonküfü
43. Menekşe rengi
44. Narçiçeği
45. Ördekbaşı
46. Ördekgagası
47. Pas rengi
48. Pismiş ayva: ayva pişiği
49. Portakal rengi
50. Safra yeşili

Listemiz devam edecek ancak burada bazı açıklamalar yapmak yararlı olacaktır. 

Renk Bildiren Kelimelerin Sayısı

Güney Afrika’da bir kabile olan ve çöl çevresinde yasayan Kafferlerin dilinde sadece kahverenginin tonlarını karşılayan 500-800 kelime bulunmaktadır. Avusturalya ve Yeni Zelanda yerlilerinden Fiji ve Polinezya kökenli Maorîler 3000 renk bilmekte ve her biri için ayrı bir isim kullanmaktadırlar. Arjantin, Şili, Uruguay ve Brezilya’da yasayan kırsal bir topluluk olan Gaucholarda ise at renkleriyle ilgili 200 terim, buna karşılık yalnızca 4 bitki adının bulunduğu görülür. (Okuyucu, 2006: 134)

Renkler üzerine titiz ve son derece ayrıntılı bir çalışma gerçekleştiren Kaymaz (1997: 253) tarafından Türkiye Türkçesi ve ağızlarında renk bildiren kelimelerin toplam sayısı -pekiştirme sıfatları, benzerlik sıfatları, at donları ve fillerden türetilmiş ağarmak, bozarmak, bronzlaşmak, esmerleşmek, gövermek, kararmak, kızıllaşmak, morarmak, neftileşmek, sararmak, turunculaşmak, zümrütlenmek vb. renk adları da dahil olmak üzere- Türkiye Türkçesine ait çeşitli sözlükler, yazılı eserler ve Derleme Sözlüğü dikkate alınarak 1.447 olarak ifade edilmiştir.

Yalnız Türkiye Türkçesi için geçerli olan bu rakamın diğer lehçelerde yer alan renk adlarının ilave edilmesiyle artacağı bir gerçektir.

Renk adlandırmaları ve tonları yönünden Türkiye Türkçesi son derece zengindir

Örneğin yalnız yeşil rengi ve tonlarını karşılamak için 44 kelime kullanılmaktadır: Altın yeşili, Ankara armudu yeşili, asit yeşili, Bursa yeşili, cam yeşili, camgöbeği yeşili, can eriği yeşili, çağla yeşili, çimen yeşili, deniz dibi yeşili, dudu yeşili (papağan yeşili), emerot yeşili, fosfor yeşili, hacı yeşili, hayıt yeşili, iç midye yeşili, İngiliz yeşili, Kâbe yeşili, kabuk yeşili, karanfil yaprağı yeşili, karpuz kabuğu yeşili, krom yeşili, küf yeşili, magnezyum yeşili, marul yeşili, orman yeşili, salatalık yeşili, sinabr yeşili, su yeşili, türbe yeşili, Türk yeşili, Türk çinisi yeşili, üzüm yeşili, verenoz yeşili, vessi yeşili, yağ yeşili, yaprak yeşili, yonca yeşili, yosun yeşili, zehir yeşili, zeytin yeşili, zeytin ağacı yeşili, zümrüt yeşili gibi…

 (Kaymaz, 1997: 290- 293; Aksan, 1999: 59).

Türkiye Türkçesi Renk Adları

Türkçesi’nde diğer dillerden farklı olarak aynı zamanda acı, tatlı, cart, donuk, canlı, parlak, menevişli, yaldızlı, janjanlı, yanardönerli, ebruli, küllü, hareli, fosforlu, sütlü, açık, çok açık, orta, koyu, kapalı, uçuk, mat, kirli gibi kelimelerle de renklerin ara tonunu belirlemek mümkündür.

 (Bayraktar 2003).

Örneğin; Açık eflatun, çok açık kızılcık rengi, orta bebek mavisi, orta mor, koyu eğrelti, uçuk pembe, mat beyaz, kirli sarı… gibi.

 (Akdoğan ve Aydın 1995: 56-66).

Yukarıda yeşilin çeşitli tonlarını bildiren renk adlarına açık, koyu, orta, hafif koyu, hafif açık gibi kullanımları da eklediğimizde yeşil renkle ilgili kelimelerin sayısı 49’a ulaşmaktadır.

Bunların dışında süt mavi, şeker pembe, tozpembe, su yeşili, saman sarısı gibi dış dünya gerçekliğine gönderme yapılarak somutlukları daha belirginleştirilmiş bir çok renk adı vardır.

 (Bayraktar, 2003).

Bugün Türkiye Türkçesi’nde yalnız nispeti’siyle kurulmuş 47 renk adı bulunmaktadır: altuni, angudi, ateşi, barudi, Bergamodi, beyazi, buğdayi, cevizî, çadıri, çividi,demiri, ebruli, eflatuni, erguvani, fındıki, fıstıki, filizî, firfiri, gövezi, gülgani, gümüşi, hâkî, havai, kâfuri, keşmirî, kibriti, kimyoni, kurşuni, kuzguni, laciverdî, leylaki, limoni, mercanî, neftî, nohudi, patlıcani, portakalî, samani, sedefi, sincabi, şarabi, tahini, tarçıni, zeri, zeytuni, zifirî, zümrüdi gibi.

(Kaymaz, 1997: 270-274).

Türkçe Renk İsimleri (devamı)

1. Saman rengi
2. Sıçan tüyü
3. Soğan kabuğu
4. Sütlü kahverengi
5. Tarçın rengi
6. Tavşankanı
7. Turnagözü
8. Vapurdumanı
9. Vişneçürüğü
10. Yavruağzı
11. Zeytin yeşili
12. Ablak: çok beyaz ala bula siyahlı beyazlı
13. ah: beyaz ak
14. ahca: oldukça beyaz akça
15. ahcil: rengini atmış soluk
16. akbacık: bembeyaz çok beyaz
17. akarap: siyahlı beyazlı alacalı
18. akca/akça: beyazca beyaza yakın
19. akcıl/akçıl/agcıl: beyaza yakın beyazı çok beyazlı
20. akgug: ak apak
21. akkakık: kırmızı
22. akkur: bembeyaz
23. aklan: beyazca beyaza yakın
24. akmaltak: boz renkli beyaza yakın
25. akman: beyaz
26. ala/ala bele/alaca: siyahla beyaz karışık renk siyahlı beyazlı kahverengi ile kırmızı arası bir renk açık kahverengi elâ
27. alajik: çok renkli
28. alasal: çeşitli renkler
29. albulak: kıpkırmızı
30. allım yeşillim: rengarenk
31. almes: pembe
32. alpak: kırmızı
33. Alvala: bembeyaz
34. ampah/ampak: bembeyaz
35. belek: alacalı karışık renkli
36. beyaz gelen: az beyaz beyazca
37. bozarak: açık renk
38. boziya: boz renkli
39. börtük: açık soluk ‘renk için’
40. cam kırığı: cam öbeği rengi
41. ce: çige, sarı
42. cevizi: ceviz ağacının gövdesinden kesilince görülen koyu kahverengi renk ceviz meyvesinin yeşil kabuğunun kaynatılmasından elde edilen kahverengi
43. cevt: bej rengi meşe palamudunun kabuğunun rengi
44. cıcılı bıcılı/cicülü bücülü: allı morlu
45. cicikli: karışık renkli
46. cimbil: benekli noktalı
47. cimbirt: koyu renk
48. cingara: simsiyah
49. coga: kırmızı
50. çakıldak: renksiz
51. çakman: süt mavisi
52. çal: ala renk
53. çalçapar: karışık renk
54. çıgmagak: bembeyaz
55. çımak: beyaz
56. çigirdik: pembe renk
57. çimepe: beyaz
58. çini: açık mavi
59. çohar: beyaz
60. çörçük: kızıl
61. çulka: siyah beyaz eğrilmiş ipin karıştırılmasından elde edilen gri renk
62. çulla: kara renk
63. çur: sarısın açık sarı renkli
64. davla: alaca
65. dırgıl: alacalı çeşitli renkli
66. diken: sarı
67. dumduru: çok beyaz
68. dunuk/dunuh: donuk mat rengi bozuk seyler
69. dümag/dümmag: bembeyaz
70. elebek: beyaz
71. emir: siyahımtırak yeşil nefti
72. esker: sarısın
73. etirengi: ten rengi açık pembe
74. gece girmez: sarı renk
75. genevir: sarı beyaz karışımı bir renk
76. geyik kanı: pembe renkli boya
77. gırbız: kırmızıya yakın bir renk ‘hayvanlar için’
78. gırmuzu: kırmızı renk
79. gızılgıt: kızıla yakın bir renk
80. gogot: kırmızının koyu tonu
81. gonür: kahverengi gri renk
82. gögel: yeşil renk
83. gögnü: çürük rengi
84. gönür: kırmızıya yakın koyu sarı renk
85. göy: yeşil yemyeşil
86. hanım teni: açık pembe renk
87. hayit yeşili: kaynatılmış ve saplanmış hayıt ağacı yaprağından yapılan bir çeşit dokuma boyası rengi
88. hesin: yeşil
89. holuz: boz renk
90. irenk: kızıl
91. islikir: demir kırından biraz daha koyu renk
92. islikula: gri kır
93. ispi: ak beyaz
94. iti: koyu ‘renk için’
95. karaçalgı: kara
96. karala: koyu gri renk
97. karamtık kızıl: siyahla kırmızı arası bir renk
98. karantu: karamsı karamtırak
99. kelemi: açık yeşil renk
100. kelkör: alaca lekeli
101. kınalı: kırmızı
102. kogur kongur kongur konkurkonur]: sarı ile siyah karışımı bir renk koyu kumral kestane rengi ‘öküz inek için kullanılır’
103. konur: kara esmer
104. koygun [koygul koykul koyak]: koyu ‘renk için kullanılır’
105. koyun: açık renkli
106. körezi: soluk ‘renk için’
107. köylü pembesi: açık vişne rengi
108. kubus boya: koyu kahverengi
109. kumru tüyü
110. kurşuni renk
111. kunduz: siyah
112. küldoru: külrengi
113. küle: çok beyaz
114. külen: boz renk ‘eşek vb. Hayvanlarda’
115. külensan/küleysi: külrengi
116. külüsefteli/gülsefteli: açık kırmızı renk
117. kündükü: kilim boyacılığında kullanılan bir renk
118. küp mavisi: küpte mayalandırılarak lacivert renk elde edilen bir çeşit boya
119. levarike pembesi: mor renk
120. maskal: ela mavi gözlü
121. mavele: maviye yakın ela
122. mavileyin: mavimsi
123. mavu: mavi
124. mavus: mavis
125. maz: kara
126. mengis: mavi
127. monus: boz ile kara arası bir renk
128. morçuk: mora çalan kırmızı
129. morgelen: morca mor gibi
130. mugal: esmer mat donuk renk
131. müllük: sarısın
132. narıncı: portakal rengi koyu sarı
133. narınç: koyu sarı portakal rengi
134. navrike: pembe
135. oflaz: eflatun
136. öveykır: kır renk
137. pal: kahverengi
138. patul: beyaz
139. pedrik: beyaz
140. pezik: koyu pembe renk
141. sagas: sarı
142. saman yıldızı: altın yaldızın benzeri
143. samanı: sarı renk
144. sargut: açık saman rengi sarımsı
145. sarı gelen: sarımsı
146. sarıbaybak: sarısın
147. sarılgıt: çok renkli
148. sarım: sarımtırak sarımsı
149. sarkanak: sarımsı
150. saz rengi: yeşilimsi sarı
151. sevi: renklerin anlamını azaltarak -ımsı ekinin yerine kullanılır alsevi morsevi…
152. sığınak: boz
153. sınık: soluk renksiz
154. simit: kara
155. sitil: kara kirli isli
156. sur: kırmızı al
157. süt: tam katıksız ‘renkler için’ süt beyaz
158. süt mavi: çok açık mavi ten rengi
159. sayak: pembe
160. sebüs: sarı
161. sıl: yeşil
162. tapan: kötü ‘renk için’
163. tarsı: duman rengi ‘hayvan için’
164. tetir: kahverengi
165. tetirli: cevizin yeşil kabuğuyla yapılan yeşile çalan koyu sarı
166. tok/toh: koyu
167. ton: hayvan rengi
168. toru: koyu
169. Kırmızı
170. tutkun: koyu renk
171. türlü tevür: çeşitli renk
172. tüssü: kahverengi
173. tütek: çekici parlak ‘renk için’
174. ugut: ak
175. yağız/yağız/yagal: yanardöner parlak kırmızı
176. yanal/yanıl: kırmızı pembe pembeleşmiş
177. yanıkal: kahverengi doruya yakın al
178. yasıl: yeşil
179. yesi: bir at rengi
180. yeşil: koyu al ‘at rengi için’
181. yesilgelen: yeşilimsi
182. yeşilimsirek: yeşilimtırak
183. yesit: yeşil parlak yeşil
184. yisil: yeşil
185. yiti: koyu
186. zer: sarı
187. zeri/zerî: sarımsı
188. zilgara: kapkara

• Kırmızı (Ar.) - al, kızıl
• Turuncu (Far.+Ar.) - kızılsarı
• Sarı (Tr.) - sarı
• Yeşil (Tr.) - yeşil
• Mavi (Ar.) - gök
• Siyah (Far.) - kara
• Beyaz (Ar.) - ak
• Kahverengi (Ar.+Far.) - ar

Türkçe çiçek isimleri ise aşağıdaki yazımızdadır. Yararlı olması dileğiyle.

Türkçenin Diriliş Hareketi