TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ

Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri en önemli dilbilim araştırmalarından birisi olup Türkçenin Ural-Altay dil ailesinin Altay kolundan olduğu bilinmektedir.

Bir dilin dünya dilleri arasındaki yeri ve değeri; dünya çapındaki yaygınlığı, diplomasi dili, uygarlık dili, geçer bölge dili, resmî dil, ulusal dil ve yazı dili olmasıyla ölçülür.

Bu ölçütlerin yaygınlığı, eskiliği ve geçerliliği bir dilin diğer diller arasındaki yerini, konumunu, işlevselliğini ve değerini belirler. Türkçe çok eski tarihlerden beri yukarıda sayılan bütün özelliklere sahip bir dil olarak yaşaya gelmiştir. Türkçenin sahip olduğu bu özelliklerin tümüne birden sahip olan dillerin sayısı oldukça azdır. Dolayısıyla Türkçe dünya çapında prestijli, yaygın ve işlevselliği yüksek bir dildir.

Türkçe günümüzde edebiyat ve bilim dili olarak kabul edilen birçok dünya dilinden daha eskidir ve daha eski yazılı metinlere sahiptir. Yunan-Latin dilleri hariç, Avrupa’da Türkçeden daha eski yazılı metne sahip herhangi bir dil yoktur. Ural ve Altay dilleri arasında da en eski yazı dili Türkçedir. Sümerce tabletlerdeki Türkçe kelimeler dolayısıyla, yaşayan dünya dilleri arasında, en eski yazılı metne sahip dilin Türkçe olduğu kabul edilmektedir.

Türkçe başta Göktürk, Uygur, Arap, Latin, Kiril alfabeleri olmak üzere, 10’dan fazla alfabe ile yazıya geçirilmiş, yazılı metinleri dünyanın çok değişik coğrafyalarında çok sayıda kütüphanede ve müzede saklanan bir dildir. Türkçe yazıya geçirilirken taş, demir, tunç, altın, bakır, pişirilmiş toprak, seramik, ağaç, kap kacak, deri, kâğıt gibi çok değişik eşya ve araçlar kullanılmıştır. Kâğıdın kullanılmaya başlamasıyla birlikte, daha çok, çeşitli türden kâğıtlara yazılan Türkçe, bilgisayarın icadı ve genel ağ (internet) kullanımıyla birlikte sanal ortamda da yerini almıştır.

Bugün yeryüzünde, sayısı kesin olarak bilinmemekle birlikte, en az 3000, en çok 9000 dolayında dil olduğu kabul edilmektedir. Bu diller arasında yapılan artzamanlı ve eşzamanlı karşılaştırmalar, bazı dillerin kendi aralarında yapı ve köken bakımından benzerlikler taşıdığını ortaya koymuştur.

Dünya dillerini değerlendiren “Nostratik teorisi” HâmiSâmi, Kartvel, HintAvrupa, Ural, Altay, Dravid dil ailelerinin aslında aynı kökten geldiğini ve bu dillerin daha eski bir ana dilden türediklerini, “Avrasyatik Teorisi” ise, Ural, Altay, HintAvrupa, Gilyak, KoreJaponAynu, Çukçi, EskimoAleut dillerinin aynı kökten geldiğini savunmaktadır.

Nostratik ve Avrasyatik teorilerinden başka, dünya dillerini yapı ve köken benzerlikleri bakımından tasnif edip daha küçük gruplara ayıran çeşitli çalışmalar da yapılmıştır. Dünya dillerinin bilinen yaygın tasniflerini ve Türk dilinin dünya dilleri arasındaki yerini kısaca şöyle tespit etmek mümkündür:

Yapıları Bakımından Diller ve Türkçe

Dünya dilerinin sınıflandırılması aşağıdaki gibidir.

Tek Heceli Diller:

Çince, Tibetçe, Vietnamca, Siyamca, Endonezyaca, Baskça gibi diller tek heceli dillerdendir.

Eklemeli Diller:

Türkçe, Moğolca, MançuTunguzca, Korece, Japonca Fince, Macarca, Ugorca, Permce, Estçe gibi Ural ve Altay dil ailelerine mensup diller bu gruba girerler. Ayrıca bu grup içinde yer alan ancak, kaynaştırıcı bir özellik taşıyan Eskimoca, Kızılderili dilleri ve Gürcüce gibi diller de bu gruba dahil edilmektedir.

Bükümlü / Çekimli Diller:

Bu grupta yer alan dilleri kendi içinde “kök bükümlü ve gövde bükümlü” olarak ikiye ayırmak mümkündür. Genellikle HâmiSâmi dil ailesine mensup olan diller kök bükümlü, HintAvrupa dil ailesine mensup olanlar ise gövde bükümlüdür. Bu grupta yer alan belli başlı diller şunlardır:

Almanca, Flemenkçe, İngilizce, İskandinav dilleri, Latince ve onların bugünkü temsilcileri olan, Fransızca, İspanyolca, İtalyanca, Portekizce, Rumence, Slav kökenli dillerden, Rusça, Bulgarca, Sırpça, Lehçe; Yunanca, Arnavutça, Keltçe, Litvanca, tarihî dillerden Hititçe ve Hint İran dilleri, tarihî Sanskritçe, Avestçe, Orta ve yeni Farsça ile yaşayan dillerden Ermenice. Sâmi dillerinden ise Akadca, İbranice, Arapça, Bantu dillerinden Güney ve Orta Afrika’da konuşulan Bantu dilleri bu grubu oluşturur.

2. Moğol Dilleri
   1. Moğolca
   2. Buryat
   3. Kalmuk
3. MançuTunguz Dilleri

Sibir Kolu:

1. 1. Evenkçe (Tunguzca)
   2. Even (Lamut)

Mançur Kolu:

1. Mançur
2. Çjurçjen

Amur Kolu:

1. Nanayca (Goldca)
2. Udeyce (Udegeyce)

4. Uzak Doğuda Hiçbir Gruba Dahil Olmayan Diğer Diller
   1. Japonca
   2. Ryukyus
   3. Korece
   4. Ayn

Ural Dilleri

A

Ugor Kolu:

1. 1. Macarca
   2. Mansiy (Vogul)
   3. Hantıy (Ostyaç)

Baltık Fin Kolu:

1. Fince
2. Estonca
3. İcor
4. Karel
5. Vepss
6. Vod
7. Liv
8. Saam (Lopar)

Perm Kolu:

1. KomiZıryan
2. KomiPermyaç
3. Udmurtça

Voljsk Kolu:

1. Mari (Çeremis)
2. Mordov

2. Samoyed Dilleri
   1. Nene (YurakSamoyed)
   2. Nganasan (Tavgiy)
   3. Eneç (YeniseySamoyed)
   4. Selkup (OstyakSamoyed)

Hint Avrupa Dilleri, Hint Avrupa Dilleri Nelerdir?