Özbek Hanlığı
Özbek Hanlığı, Özbek hanlığı tarih, Özbek hanlığı pdf, Özbek hanlığı özet, şeybani Özbek hanlığı, buhara Özbek hanlığı, hive hanlığı, Türkistan hanlıkları, han
Özbek Hanlığı (1428-1599)
Altun-Ordu Hanı Özbek (1312-1340)’den dolayı Özbekler diye anılan Orta Asya Türkleri’nin bir kısmı, bu hanlığın gerçek kurucusu olup, 1428’de Sibir şehrinde (Tobolsk yakınında) han ilân edilen Ebû’l-Hayr (Batu’nun kardeşi Şibân soyundan)’ın idaresinde toplanmıştır. Ebû’lHayr Han 1431’de Gürgenç dâhil Harezm’e, 1447’ye doğru Seyhun dolaylarındaki Sığnak şehrinden Özkent’e kadar bütün bölgeye hâkim oldu. Fakat 1457’de Moğol Oryatlar’ın hücumuna uğraması üzerine çıkan karışıklıklarda Moğol âilerinden bazıları ile bir kısım Özbek grupları Moğolistan’a doğru çekildiler (Kazaklar) ve oralarda Kırgızlar’la karıştılar ki, bunlar, sonra Kırgız-Kazaklar diye anılmıştır.
Ebû’l-Hayr (Ölm. 1468)’dan sonra oğlu Şah-Budak, Çağatay hanlarının baskısı karşısında nüfuzunu kaybederek ülkesi Kırgız-Kazaklar’ın ve Harezm Timurluları’nın hâkimiyetine geçti. Ancak oğlu Muhammed Şibânî, Timurlular’ın anlaşmazlıklarından faydalanarak Mâveraünnehir’i ele geçirmeği başardı (1500). Sonra Çağatay Hanı ile Uygur bölgesi hâkimini bir arada mağlûp ettiği Ahsî Savaşı (Fergane’de, 1503) sonunda Taşkent ve Sayram bölgelerini, Timurlu Hüseyin Baykara’nın ölümünden sonra Harezm’i, 1506-1507 yıllarında da Belh ve Herat şehirlerini alarak Mâveraünnehir, Fergane, Horasan ve Batı Türkistan’ın hükümdarı oldu. Fakat Merv’de Safevîler’le yaptığı savaşı kaybetti ve öldü (1510).
Şibanî Özbek hâkimiyeti de dağılır gibi bir duruma girdi. Bir yandan Timurlular, bir yandan Safevîler’le uzun mücadelelerden sonra Mâveraünnehir’de yeniden Özbek hâkimiyeti kuruldu. Başkent Semerkant idi, Buhâra, Taşkent gibi büyük merkezlerde hânedan üyeleri oturuyorlardı. Han II. Abdullah (1560-1598) Horasan’ı da içine alan ülkesinde tam bir iktidarı temsil ediyordu. Fakat Safevî Şah Abbas’a mağlûbiyeti Özbek Hanlığı’nın parçalanmasına yol açtı. Horasan Safevîler’e, Taşkent ve dolayları Kırgızlar’a geçti. Diğer yerlerde müstakil hanlıklar kuruldu.
Özbek hanlığı tarih, Özbek hanlığı pdf, Özbek hanlığı özet, şeybani Özbek hanlığı, buhara Özbek hanlığı, hive hanlığı, Türkistan hanlıkları, kazak hanlığı,
