Uygurca Dersler, Hazir néme ish qiliwatisiler?, Şimdi ne iş yapıyorsunuz?

Uygurca Dersler, Hazir néme ish qiliwatisiler?, Şimdi ne iş yapıyorsunuz?

Uygurca Dersler, Hazir néme ish qiliwatisiler?, Şimdi ne iş yapıyorsunuz?


Biraz açıklama yapacağız. Uzun olduğuna bakmayın. İşinize yarayacaktır.
Doğu Türkistan'da Arap alfabesine dayalı Uygur alfabesi kullanılmaktadır. Eskiden Türkiye'de buna benzer alfabe vardı. Adı da "Eski Türkçe Yazısı" idi. Lâtin harfli alfabe geline bir önceki alfabe "Eski" olmuştu.


Latin alfabesi kullanan Uygur Türkleri; "Nime"yi yeni alfabeyle, "Néme" şeklinde yazıp "Nimä" şeklinde okuyorlar.
Sondaki /e/ harfi /a/ ile /e/ arası bir sesle okunuyor. Bu harfe "açık e" de deniyor. Biz onu, Türkiye'deki /e/ ile karışmasın diye /ä/ olarak yazıyoruz.

Qilmaq: Kılmak/Yapmak/Etmek
/Q/den sonraki /i/ harfi /ı/ harfini göstermektedir.
/i/ harfi hem /i/, hem /ı/ harfidir.
/Q/ (Kalın ünlülerle yazılan /k/, kendisinden sonraki ses /ı/ olduğu için öyle yazılmıştır. /ı/ değil de, /i/ olsaydı o zaman /k/ harfini kullanacaktık.

Néme qiliwatisen? /Nime kılivatisen: Ne yapıyorsun?
Buradaki "Qiliwatisen/Kılivatisen" sorusu hangi sözlerden oluşmuş olabilir?

Qilmaq: Yapmak/Etmek
Namaz kılmak yerine "namaz oqımaq/namaz okımak" deniyor.
Oqımaq yerine oqumaq da kullanılıyor.
Namaz: Dua
namaz oqımaq: dua okumak

Qilmaq: Etmek/Yapmak
Qiliwatimen: Yapıyorum
Qiliwatisen: Yapıyorsun
Böyle gdiyor.
"Qiliwatisen/Qılivatisen"de iki bölüm var:
1. Qilip/Kılıp/Edip 
2. Yatisen: Yatıyorsun


İkisi birleşince şöyle oluyor:
Qilipyatisen/Kılıpyatisen/Kılıpyatıyorsun
"Qilipyatisen/Kılıpyatisen" olunca, /p/ ile /y/ birleşerek "w/v"ye dönüşüyor. Böylece "Qiliwatisen/Kılıyorsun/Ediyorsun" yüklemi, ya da sorusu ortaya çıkıyor. 
Yatmaq/Yatmak fiili hem ana fiil, hem de yardımcı fiil olarak kullanılıyor. Yatmaq fiili, Qilmaq/Kılmak ana fiilini betimliyor/tasvir ediyor.
Kılıp yatıyorsun: Yapmak işini şu anda yapıyor, aynı zamanda devam ettiriyorsun.
Silifke yöresinde şöyle bir söz söylenebilir:
Nöörübatırsıñız?
Ne görüp yatırsınız: Ne görüyorsunuz?/Ne yapıyorsunuz?

TÜRK LEHÇELERİ KOLAY ERİŞİM ÇİZELGESİ

Türk lehçeleri, Türk dilleri, Türkçenin şiveleri, Türkçenin lehçeleri,  AZERBAYCAN TÜRKÇESİ, KAZAK TÜRKÇESİ, KIRGIZ TÜRKÇESİ ÖZBEK TÜRKÇESİ, TÜRKMEN TÜRKÇESİ

Yorumlar (0)