Göktürkçede Yapım Ekleri - Yavuz Tanyeri
çekim ekleri, 6. Sınıf, isim çekim ekleri örnekleri, çekim ekleri konu anlatımı, 5. sınıf çekim ekleri, 4. sınıf fiil çekim ekleri, yapım ve çekim ekleri
İsimden İsim Yapma Ekleri
Yapım ekleri, Çekim Ekleri, Yapım ekleri örnekleri, yapım ekleri 4. sınıf, yapım ekleri test, yapım ekleri 5. Sınıf, isimden isim yapım ekleri, isim çekim ekleri örnekleri, çekim ekleri, 6. Sınıf, isim çekim ekleri örnekleri, çekim ekleri konu anlatımı, 5. sınıf çekim ekleri, 4. sınıf fiil çekim ekleri, yapım ve çekim ekleri
•“+çı”: Meslek ve uğraşma isimleri yapar. Bu ekin “c”li ve yuvarlak biçimleri yoktur: “yir+çi” (kılavuz), “yagı+çı” (savaşçı), “sıgıt+çı” (ağlayıcı)
•“+lXg”: Sahip olma bildirir: “baş+lıg” (başlı), “tiz+lig” (dizli), “at+lıg” (atlı), “ton+lug” (elbiseli)
•“+sXz”: Sahip olmama bildirir: “yol+suz”, “keçig+siz” (geçitsiz), “buŋ+suz” (kedersiz)
•“+GI”: Aitlik bildirir: “öŋre+ki” (öndeki), “buluŋda+kı” (köşedeki), “tagda+kı” (dağdaki)
•“(X)nç”: Sayılarda sıralama bildirir: “üç+ünç” (üçüncü), “tört+ünç” (dördüncü)
İsimden Fiil Yapma Ekleri
•“+lA-”: “baş+la-”, “sü+le-” (akın etmek) Bu ekin “n-, ş-, t-” fiilden fiil yapma ekleriyle genişletilmiş biçimleri de vardır: “söz+leş-”, “sü+let-”, “kan+lan-”
•“+(A)d-”: Olma bildiren fiiller yapar: “kul+ad-” (kul olmak), “küŋ+ed-” (cariye olmak)
•“+Ik-”: “iç+ik-” (içeri girmek, tâbi olmak), “taş+ık-” (dışarı çıkmak, tutsaklıktan kurtulmak)
•“+sIrA-”: “+sızlaşmak” anlamında fiiller yapar: “il+sire-” (devletsizleşmek), “urug+sırat-”
Fiilden İsim Yapma Ekleri
•“-(X)g”: “bil-ig” (bilgi), “öl-üg” (ölü), “tir-ig” (diri), “biti-g” (yazı)
•“-(X)m”: “öl-üm”, “ked-im” (giyim), “bat-ım”
•“-(X)ş”: “ük-üş” (çok), “teg-iş” (değme)
•“-(X)nç”: “öt-ünç” (rica), “bulga-nç” (karışıklık)
Fiilden Fiil Yapma Ekleri
•“-d-”: Pekiştirme işlevindedir. “ko-d-” (koymak), “ı-d-” (göndermek), “to-d-” (doymak)
•“-(X)l-”: Edilgen çatı ekidir: “ad(ı)r-rıl-” (ayrılmak), “tir-il-” (dirilmek)
•“-(X)n-”: Dönüşlü çatı ekidir: “kıl-ın-”, “tut-un-”, “kubra-n-” (toplanmak), “seb-in-” (sevinmek)
•“-(X)ş-”: İşteş çatı ekidir: “kab-ış-” (kavuşmak), “ögle-ş-” (danışmak)
•“-Ur-”: Ettirgen çatı ekidir; düz biçimleri yoktur: “öl-ür-” (öldürmek), “teg-tir-” (değdirmek)
•“-tUr-”: Ettirgen çatı ekidir; düz biçimleri yoktur: “ag-tur-” (yükseltmek)
•“-(X)t-”: Ettirgen çatı ekidir; ünlü ve r ile biten fiillerin dışında da kullanılabilir: “yorı-t-” (yürütmek), “süle-t-” (akın etmek), “yagu-t-” (yaklaştırmak)
