Bu sözcük Türk Tarihi ve Söylenceleri Sözlüğünde yer almaktadır. >>> Anlamı-Açıklaması: Kartal Tanrı. { Eşdeğer: 1. BURKUT, BÖRKİT, BÖRKÖT, BÜRGİD 2. MERKÜT, MARKUT, MÖRKÜT Moğolca: BÜRGÜD, BÜRGED Güneş’in sembolüdür. Yeniden doğuşu, ebedî yaşamı, ölümsüzlüğü, Güneş’in doğuşunu simgeler. Ateşi, sıcaklığı ve hasat mevsimini çağrıştırır. Bu kuş o kadar büyüktür ki, ay onun sol kanadını, Güneş de sol kanadını ancak kapatır. Bürküt (Merküt) kuşu şamana kendinden geçerek yaptığı yolculukta eşlik eder. Yağmurlar yağdırabilme gücüne sâhiptir. Bolluğu ve bereketi temsil eder. Kazak bayrağında sırtında Güneş taşıyan bir kartal vardır. Bu kuş türü aynı zamanda görünmez âlemle olan bağlantıyı temsil eden bir ruh olarak da görülür. Şamanlar onun yardımına başvurur. Kartallar bâzen yiğitleri bütün olarak yutar ve onlar da onun karnından tekrar sağ olarak çıkmanın bir yolunu bulurlar. Anadolu’da ozanlar kendilerine bir kuş kılığındaki Cebrâil veyâ Mikâil’in rüyâlarında görünmesiyle birlikte âşıklık vasfını kazanırlar. İlk şamanları yeryüzüne Merküt getirmiştir. Şaman olacak bir çocuğun ruhu bir kartal tarafından yutulur. Bu kartal çayırların ortasında bulunan kırmızı çam ile kara kayın ağaçlarından birinin tepesine yumurtasını bırakır. Bir süre sonra yumurta çatlar ve içinden bir çocuk çıkar, ağacın hemen altında bulunan bir beşiğe düşer. İyi şamanlar kızıl çamdaki kızıl yumurtadan, kötü olanlar ise kara kayındaki kara yumurtadan çıkarlar. Bu kartal tüm ömrü boyunca o şamanı korur ve yardımcı olur. Sibirya inançlarına göre Tanrı insanlara yardım etmesi için kartalı yeryüzüne göndermiştir. İnsanlar onun dilini anlamayınca da kartal bir ağacın altında uyuyan kadını gebe bırakır ve doğan çocuk şaman olur. Buryat kağanının karısının bir kartalla girdiği ilişki sonucu şaman olduğu anlatılır. Buryatlar’ın ilk şamanı da Bürked adını taşır. Bu şaman istediği zaman rahatlıkla öbür dünyâya atlayabilir. Merküt kabîlesi kara bir kartaldan türemiştir. Anlam: (Bür). Örtmek anlamlarını içeren Bürümek ve Bürgü kelimeleri ile aynı kökten türemiştir. İyiRuh mânâsındaki Bur (Burh) sözcüğüye olan bağlantısı da önemlidir. Büreg sözcüğü Moğolca’da karanlık demektir ve Bürkütler (kartallar) çoğu zaman siyah renkli olarak betimlenir. Saygılarımızla. Türkçenin Diriliş Hareketi *