Zamirler
Zamir (Adıl) Nedir? Zamir Çeşitleri Nelerdir?
Zamir (Adıl) Nedir? Zamir Çeşitleri Nelerdir?
- 1. Kişi Zamirleri
- 2. İşaret Zamirleri
- 3. Belgisiz (Belirsizlik) Zamirleri
- 4. İlgi Zamirleri ve İyelik Zamirleri
- 5. Soru Zamirleri
Zamirlerin Cümledeki Görevleri
Yapılarına Göre Zamirler
Varlıkların (ismin) yerini tutan kelimelere zamir denir. Zamir türleri şunlardır.
1. Kişi Zamirleri
Ben, sen, o, biz, siz, onlar kelimeleri kişi zamirleridir.
Örnekler:
Sponsorlu Bağlantılar
Ben bilmez idim böyle cefakâr olduğunu.
Seviyorum seni zalim.
O, çok güzeldi ama yalancının biriydi.
a) Dönüşlülük Zamiri Kendi Sözcüğü Hakkında
Türkiye Türkçesinde (günümüzde) şahıs zamirlerinden biri olarak da kabul edilen “kendi” kelimesi dönüşlülük zamiridir. “Kendü” şeklinde geçmişte kullanılan bu zamir Osmanlı Türkçesinde “kendi” şekline dönüşmüştür. Bu zamir asıl şahıs zamirlerinden daha kuvvetli bir ifadeye sahiptir. Bu zamir “asıl, öz” anlamına gelen isimlerin iyelik eki almış şekillerinden ibarettir. İyelik eki alarak teklik ve çokluk birinci, ikinci ve üçüncü şahısların asıllarını temsil ederler: “kendim, kendin, kendisi; kendimiz, kendiniz, kendileri.”
Eski Anadolu Türkçesinde “öz” kelimesi de dönüşlülük zamiri olarak kullanılmış ve bugün Azeri Türkçesinde de bu şekli kullanılmaktadır. Osmanlı sahasında ise bu şekil unutulmuş ve günümüz Türkiye Türkçesinde de “kendi” zamiri kullanılmaya devam edilmiştir.
“Kendi” kelimesi kişi zamiri olarak kabul edilir. İsim tamlamalarında genellikle tamlayan bazen de tamlanan olur.
Örnekler:
Kendi arabama bakım yaptırdım, (tamlayan)
Kendi zamiri bazı durumlarda cümlede pekiştirme görevi üstlenebilir.
Örnekler
Sen kendin düşün artık.
Bu durumu siz kendiniz kabul ettiniz.
2. İşaret Zamirleri
İsimlerin yerlerini işaret yoluyla tutan zamirlerdir. “Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, öteki, beriki” gibi kelimeler işaret zamiridir.
Örnekler:
Ötekini ne yaptın?
Beriki doğru konuştu Buravı temizlemelisiniz.
Karşıdakini getir.
“O” kelimesi kullanıldığı yere göre İşaret sıfatı, işaret adılı ve kişi adılı olabilir.
• O, bu şiiri hepimizden iyi okur. (Kişi zamiri)
• O eserler her zaman okunmaya değerdir. (işaret sıfatı)
• O buraya bırakılmıştı, kim aldı bilmiyorum. (İşaret zamiri)
“Böyle, şöyle, öyle” kelimeleri, bir tarz anlamını yansıtan işaret zamirleridir.
Örnek:
Böylesi daha görülmedi. (Bu tarz bir şey daha görülmedi.)
İşaret zamirleri isim tamlamasında tamlayan görevinde kullanılabilirler.
Örnekler:
Bu, onun sesi.
Şunun kitabını masaya koy.
Bunun çantası çok kıymetlidir.
3. Belgisiz (Belirsizlik) Zamirleri
Yerini tuttukları isimlerin hangi varlıklara ait olduğu tam olarak belli olmayan adıllara denir. “Biri, birkaçı, bazısı, bazıları, çoğu, hepsi, kimse” gibi zamirler bu duruma örnek teşkil ederler.
Örnekler:
Biri beni durdursun.
Kimse beni anlamıyor.
Sen, bazıları gibi kaypak olamazsın.
4. İlgi Zamirleri ve İyelik Zamirleri
Ek hâlinde bulunan ve sözcüklere eklenerek, o sözcüğe sahiplenme anlamı katan eklere iyelik zamirleri denir.
Örnekler:
Tencere dibin kara, seninki benden kara.
O yar benim kime ne?
Bu vatan sizin.
5. Soru Zamirleri
Soru yoluyla isimlerin yerini tutan zamirlerdir. “Kim, ne, hangi, kaç, nereye, nereden” gibi sözcükler soru zamiri örnekleridir.
Örnekler
Beni kim sormuş?
Konuşmasında neler söyledi?
Hangisini alayım?
Nereden geliyorsunuz?
Zamirlerin Cümledeki Görevleri
• Özne olur: “Ben de bu programda görev almalıyım.”
• Nesne olur: “Akşam sizi çok bekledik.”
• Ek fiil alarak yüklem olur: “Sana bunları söyleyen bendim.
• Yer Tamlayıcısı (Dolaylı Tümleç) olur: “Dertlerinizi bana da anlatınız.”
Yapılarına Göre Zamirler
Adıllar yapısı bakımından iki kategoride ele alınır.
Basit Adıllar: Herhangi bir yapım eki almamış, kök durumunda olan ya da yalnızca çekim eklerini alan zamirlerdir.
Örnek : ben, şunda, bazıları, kim, bizlerden, onun vb.
Bileşik Zamirler : İki sözcüğün birleşmesinden oluşan zamirlerdir.
Örnek : Birçoğu, kimse, birkaçı, herhangi biri vb.
UYARI : Yapım eki alarak türetilen zamirlerde vardır.
Örnek : Bu – ra, şu -ra
- DİLBİLGİSİ KONULARI KOLAY ERİŞİM ÇİZELGESİ
- Dilbilgisi
- Dil-Anlatım
- Yazım Bilgisi > Kompozisyon, Yazım Kuralları, Noktalama İşaretleri
- Anlam Bilgisi > Sözcükte Anlam, Cümlede Anlam, Paragrafta Anlam
- Yapı Bilgisi > Tamlamalar, Anlatım Bozuklukları
- Ses Bilgisi
- Sözcük Bilgisi > Yapım Ekleri, Adlar, Sıfatlar, Zamirler, Zarflar, Edatlar
- Ünlemler, Eylemler, Eylemsiler
- Nasıl yazılır?
- Atasözleri ve Deyimler
- Türkçe Göktürkçe Edebiyat
- Yazım Kılavuzu
- SÖZLÜKLERİMİZ
