ANLAM DEĞİŞMELERİ
4-Anlam Kötüleşmesi
Anlam kötüleşmesinin dikkat çekici bir örneğini ise karı sözcüğü oluşturur. Eski Türkçe karı- “yaşlan-mak” fiiline getirilen yapım eki -g ile türetilmiş olan karı-g sözcüğünün sonundaki yapım eki düşmüştür. “Yaşlı” anlamına gelen sözcük, “kocanın eşi” anlamını daha sonra kazanmıştır. Standart dilde ise “eş” anlamıyla, ek almış karı-m, karı-sı biçimiyle görülmektedir. Ayrıca karı koca ikilemesinde de kullanılır. Bunun dışında anlamı argolaşmıştır.
Aynı şekilde efendi sözcüğü de çok ilgi çekici anlam kötüleşmesine uğramıştır. İstanbul efendisi, çok efendi bir adam gibi örneklerde olduğu gibi olumlu bir duygusal değer taşıyan efendi sözcüğü zamanla saygınlığı düşük meslekleri yapanlar için kullanılır duruma gelmiştir.
Yine “canlı/lar” anlamındaki canavar kelimesinin artık yırtıcı yaratık anlamında kullanılması gibi.
Bir kelimenin eski anlamına göre daha bayağı, kötü bir anlamı ifade etmesine anlam kötüleşmesi denir.
“Eski Türkçe”de ufak, küçük, çocuk anlamına gelen uşak kelimesinin bugün emir kulu; Farsça canlı varlık demek olan canavarın yırtıcı hayvan; Arapçada meslektaş anlamına gelen harîf kelimesinin herif şeklini aldıktan sonra kaba dilde erkek anlamına gelmesi, “anlam kötüleşmesi”ne örnek gösterilebilir.
