Bayağı mı, baya mı? Nasıl yazılır?
Baya değil bayağı biçimde yazılmalıdır. Baya sözcüğü bayağı sözcüğünün çeşitli ağızlarda bozulmuş biçimidir.
Bayağı sözcüğünün anlamları:
1. ön ad: Aşağılık, alçak, soysuz
"Bütün hareketleri adi, kaba ve bayağı idi." - Ö. Seyfettin
2. Basit, değersiz
"Kardeşimi birdenbire çok bayağı buldum." - P. Safa
3. Herhangi bir özelliği olmayan, sıradan
"Oturduğu bayağı bir evde bile mutlu olmayı bilirdi."
4. belirteç: Hemen hemen, neredeyse
"Bayağı kanacak gibi oldum."
5. belirteç: Gerçekten
"Bayağı inanmıştım söylediklerine."
6. belirteç: Oldukça, epey, çok
"Bu sorun bizi bayağı üzdü."
KÖKENLEME:
ETü: [ Uygurca Budist metinler, <1000]
bayakıya tuġmış kün teŋri [önceden/eskiden doğmuş gün tanrı]
ETü: [ Kaşgarî, Divan-i Lugati't-Türk, 1073]
baya ok keltim [[biraz önce geldim]]
TTü: "eski" [ Yunus Emre, Bütün Şiirleri, <1320]
ḥaḳḳa şükr ki ḥālim bayağıdan [eskisinden] χoş oldı
TTü: [ Meninski, Thesaurus, 1680]
bayağı: Simplex, simpliciter & planè [basit, düpedüz] & pro gōyā & gōyā ki [gûya yerine]
TTü: "... adi" [ Ahmed Vefik Paşa, Lehce-ı Osmani, 1876]
bayağı: Adi, harcî, avam kârı, has olmayan. Bayağı adam. Basbayağı.
TTü: "... hemen hemen" [ TDK, Türkçe Sözlük, 1. Baskı, 1945]
bayağı: 1. Her zamanki gibi olan, hiç bir özelliği bulunmayan. 2. Aşağılık. 3. (zarf) Hemen hemen.
<< ETü bayakı önceki, eski < ETü baya önce
Dipçe: Anlam evrimi "önceden" > "eski" > "adi, sıradan" biçimindedir.
