Terkib-i Bent, Terkib-i Bent Nedir, Terkib-i Bent Örnekleri
Terkib-i Bent, Terkib-i Bent Nedir, Terkib-i Bent Örnekleri
Terkib-i Bent, Terkib-i Bent Nedir, Terkib-i Bent Örnekleri
Konumuz: Terkib-i Bent, Terkib-i Bent Nedir, Terkib-i Bent Örnekleri
Terkib-i Bent Nedir?
Bent sayısı beş ile on beş arasındadır. Her bentte on ile yirmi arasında dize bulunur. Bentler, vasıta ve terkîbhaneden oluşur. Terkib-i Bentin son beytine “vasıta beyti” denir. Dizeleri kendi arasında uyaklıdır. Vasıtanın üzerindeki beyitlerin tamamına terkibhane denir. Vasıta beyti her bendin sonunda değişir.
Her bendindeki beyit sayısı genellikle 6 ile 10 arasında olan ve en az üç bentten meydana gelen bir nazım biçiminin adıdır. Terkip-i bentlerde her bende terkiphane; bentleri birleştiren beyitlere ise vasıta denir. Terkip-i bentlerde her bendi vasıta beyti dışında kaside ve gazel gibi kafiyelidir. Vasıta beyti ise hem ait olduğu bentten hem de diğer bencilerden ve bencilerin vasıta beyitlerinden bağımsız olarak kendi içinde kafiyelidir.
Toplumun bozuk yönleri, felsefi görüşler, Allah’ın varlığı ve kudreti, kâinatın sonsuzluğu, insanın bu kudret ve sonsuzluk karşısındaki durumu ve hayattaki zıtlıklar gibi konularda yazılmıştır. Türk edebiyatında en ünlü terkip-i bent, Bağdatlı Ruhi’nin manzumesidir. Ruhi’nin bu terkib-i bendi çok beğenilmiş; birçok şair tarafından da nazire yazılmıştır.
TERKİB-İ BENT ÖRNEĞİ
İkbâl için ahbabı siâyet yeni çıktı
Bilmez idik evvel bu dirayet yeni çıktı
Sirkat çoğalıp lâfz-ı sadâkat modalandı
Nâmûs tamâm oldu hamiyet yeni çıktı
Düşmanlara ahbabını zem oldu zarafet
Dil-dârdan ağyara şikayet yeni çıktı
Sadıkları tahkir ile red kaide oldu
Hırsızlara ikram ü inayet yeni çıktı
Hak söyleyen evvel dahi menfur idi gerçi
Hainlere amma ki riâyet yeni çıktı
Evrak ile i’lân olunur cümle nizâmât
Elfâz ile terfıh-i raiyyet yeni çıktı
Aciz olanın ketm olunur hakk-ı sarihi
Mahmîleri her yerde himayet yeni çıktı
Milliyeti nisyân ederek her işimizde
Efkâr-ı Firenge tabaiyyet yeni çıktı
Eyvah bu bâ zîçede bizler yine yandık
Zira ki ziyan ortada bilmem ne kazandık
Bu şiirdeki dokuz beyit bir benti oluşturur. Dokuzuncu beyit vasıta beytidir. Onun üzerindeki beyitler terkibhânedir. Görüldüğü gibi uyaklanış gazeldeki gibidir.
