Ön Türk Kültüründe Senato Geleneği - Arif Cengiz Erman
Türk Tarihi
06.04.2018, 16:03 06.04.2018, 16:03
Ön Türk Kültüründe Senato Geleneği
Ön Türk Kültüründe Senato Geleneği
Arif Cengiz Erman
Yazarın Diğer Yazıları İçin Tıklayınız.
Senato gibi kurumlar, Sümerlerden beri Türk kültüründe yaşamış olan kurumlardır. Örneğin Sümer şehir devletlerinde kıralın yanında, şehrin ileri gelen yaşlı ya da deneyimli kişilerinden oluşan ve kırala danışmanlık yapan kurullar var olmuştur. Asya Türk uygarlıklarında da bu gelenek, boy beylerinin oluşturduğu kurultay olarak yaşamıştır.
Etrüskçe *senatuş sözünden evrilen Latince *senatus sözü, "sanmak, birleşmek, katılmak" anlamlarına gelen Etrüskçe *san/*sen sözünden türemiştir ve "ortak görüşe varma, birleşim, katılım" anlamlarına gelmektedir. Bu söz günümüz Türk dilinde *sanmak olarak yaşamaktadır. Etrüskçe *sanatuş/*senatuş sözü, günümüz Türk dilinde "sanıtış" demektir.
Roma senatosu, Patriciler ve Plebler tarafından oluşmuştur. Latince *patricius "soylu", *plebecula da "sıradan halk" demektir. Bu sözler Latinceye, öncülü olan Etrüskçeden kalmıştır. Latince *patricius sözünün evrildiği Etrüskçe *putuş sözü "buyuruş", *puturuce sözü de "buyurucu" demektir. Latince *patricius sözünün Etrüskçesi *putruceus'tur. *put sözü günümüzde -ruk eki alarak "buyruk" sözüne dönüşmüştür.
Latince *plebecula sözünün evrildiği Etrüskçe *peliş sözü ise "kötü/bozuk/terbiyesiz" anlamlarına gelir ve "pis" anlamına gelen *pel sözünden türevdir. Sümercede de *pil sözü "kötü" anlamına gelmektedir. Sümerce *pil, Etrüskçe *pel olan bu söz, günümüz Türk diline *pis olarak evrilmiştir ve Türkiye Türkçesi dışındaki Türk dillerinde "kötü" anlamına gelmektedir.
Etrüskçe *cul sözü de "dönmek/yılmak" anlamına gelir ve günümüz Türkçesine "yıl(mak)" olarak evrilmiştir. Latinceye *plebecula olarak evrilen Etrüskçe *pelebecula sözü. "kötüye yılan, bozuk olan, terbiyesiz" anlamlarına gelir. Özetle Patriciler, buyurucular; yani ön Türkler, Plebler de Türk kökenli olmayan avam takımıdır.
Ön Türk Kültüründe Senato Geleneği
Arif Cengiz Erman
