Azərbaycan dilinin dünya dilləri içərisində yeri
Azərbaycan dilinin dünya dilləri içərisində yeri
Azərbaycan dilinin dünya dilləri içərisində yeri
Azərbaycan dilinin dünya dilləri içərisində yeri və Azərbaycan dilinin yayılma arealı
Azərbaycan dili Azərbaycan Respublikasının dövlət dili və Azərbaycanda yaşayan müxtəlif xalqların əsas ünsiyyət vasitəsidir.
Azərbaycan dili eyni zamanda İran İslam Respublikasında yaşayan 30 milyondan artıq azərbaycanlının ana dilidir. Bu dildən hal-hazırda vaxtilə İraqa köçmüş (ehtimal olunur ki, bu köç ilk orta əsrlərdə baş verib. Bir başqa ehtimala görə, köç edən türklər qədim şumerlərin qonşusu olan qədim türklərin nəslindəndir) 200 minə yaxın insan da ana dili kimi istfadə edir. Onlar özlərini kərkük və ya türkman adlandırır və əsasən Kərkük, Mosul, Ninəvə, Telafer, Cincar və s. ərazilərdə yaşayırlar.
Azərbaycan dili Ural-Altay dilləri ailəsinin türk dili qrupunun oğuz yarımqrupuna daxildir və ən yaxın qohumları olan türk, türkmən və qaqauz dilləri ilə birlikdə türk dilləri arealının cənub-qərb qolunu təşkil edir.
Ənənəvi-morfoloji və ya tipoloji təsnifat baxımından Azərbaycan dili iltisaqi (aqlütinativ) dillər qrupuna daxildir. Flektiv dillərdən (Hind-Avropa, sami-hami və s. dillərdən) fərqli olaraq Azərbaycan dilində bütün söz kökləri müstəqil leksik və qrammatik mənası olan sözlədir, qrammatik mənalar və qrammatik əlaqələr isə həmişə söz kökündən və söz əsasından sonra gələn təkmənalı (monosemantik) şəkilçilər vasitəsilə ifadə edilir.
Son məlumatlara görə, ümumilikdə dünyada 51 milyondan çox azərbaycanlı yaşayır. Onun 9 milyona yaxını Azərbaycan Respublikasında, yerdə qalanları isə dünyanın müxtəlif ölkələrində məskunlaşmışlar. Dünya ölkələrində yaşayan azərbaycanlıların sayı təxminən aşağıdakı kimi müəyyən olunmuşdur:
1) ABŞ-100.000 nəfər
2) Avstraliya -8000 nəfər
3) Avstriya -10.000 nəfər
4) Albaniya -12.000 nəfər
5) Argentina -12.000 nəfər
6) Əlcəzair -260.000 nəfər
7) Əfqanıstan -450.000 nəfər
8) Banqladeş -175.000 nəfər
9) Belçika -13.000 nəfər
10) Birma -8000 nəfər
11) Bolqarıstan -65.000 nəfər
12) Braziliya -75.000 nəfər
13) Butan -1500 nəfər
14) Böyük Britaniya-170.000 nəfər
15) Macarıstan -27.000 nəfər
16) Yunanıstan -13.000 nəfər
17) Danimarka -6.000 nəfər
18) Misir -900.000 nəfər
19) İndoneziya -44.000 nəfər
20) İordaniya - 450.000 nəfər
21) İraq -1.000.000 nəfər
22) İran -30.000.000 nəfər
23) Hindistan - 300.000 nəfər
24) İrlandiya -4.000 nəfər
25) İspaniya - 14.000 nəfər
26) İtaliya - 33.000 nəfər
27) Yəmən Ərəb Respublikası - 62.000 nəfər
28) Kanada - 170.000 nəfər
29) Çin -30.000 nəfər
30) Küveyt -19.000 nəfər
31) Malta -25 nəfər
32) Meksika -27.000 nəfər
33) Monqolustan - 5000 nəfər
34) Norveç -50.000 nəfər
35) Birləşmiş Ərəb Əmirliyi - 55.000 nəfər
36) Oman -19.000 nəfər
37) Pakistan -650.000 nəfər
38) Polşa -12.000 nəfər
39) Portuqaliya -7000 nəfər
40) Rumıniya -45.000 nəfər
41) Səudiyyə Ərəbistanı-40.000 nəfər
42) Suriya -95.000 nəfər
43) Sudan -17.000 nəfər
44) Türkiyə -3.000.000 nəfər
45) Finlandiya -12.000 nəfər
46) Fransa -70.000 nəfər
47) Almaniya -300.000 nəfər
48) Çexiya -2000 nəfər
49) Slovakiya -2000 nəfər
50) İsveç -2000 nəfər
51) Yuqoslaviya -6.000 nəfər
52) Yaponiya -10.000 nəfər
53) Ukrayna -500.000 nəfər
54) Belarus -7000 nəfər
55) Rusiya Federasiyası – 3.000.000 nəfər
56) Özbəkistan -60.000 nəfər
57) Qazaxıstan -100.000 nəfər
58) Gürcüstan -600.000 nəfər
59) Litva -2000 nəfər
60) Moldova -5000 nəfər
61) Latviya -4000 nəfər
62) Qırğızıstan -16.000 nəfər
63) Tacikistan -14.000 nəfər
64) Türkmənistan -4500 nəfər
65) Estoniya -300 nəfər
66) Azərbaycan Respublikası – 8.997.4 nəfər
