İlköğretim okullarında Türkçe öğretiminin amacı, Milli Eğitimin temel amaçları
İlköğretim okullarında Türkçe öğretiminin amacı, Milli Eğitimin temel amaçları
İlköğretim okullarında Türkçe öğretiminin amacı, Milli Eğitimin temel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak şöyle sıralanabilir:
- Öğrencilere görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklarını tam ve doğru olarak anlama gücü
kazandırmak.
- Onlara görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklarını, incelediklerini ve düşündüklerini,
tasarladıklarını söz ya da yazı ile doğru ve amaca uygun olarak anlatma beceri ve alışkanlığını kazandırmak.
- Öğrencilere Türk dilini sevdirmek, kurallarını sezdirmek, onları Türkçeyi gelişim süreci içinde
bilinçli, özenle ve güvenle kullanmaya yöneltmek.
- Onlara dinleme, okuma alışkanlığı ve zevkini kazandırmak, estetik duygularının gelişmesine yardımcı olmak.
- Türlü etkinliklerle öğrencilerin sözcük dağarcığını zenginleştirmek.
- Onların ulusal duygusunu ve ulusal coşkusunu güçlendirmede kendi payına düşeni yapmak.
- Sözlü ve yazılı Türk ve dünya kültür ürünleri yoluyla Türk kültürünü tanıma ve
kazanmalarında, Türk yurdunu ve ulusunu, doğayı, hayatı ve insanlığı sevmelerine yardımcı
olmak.
- Onlara bilimsel, eleştirici, doğru, yapıcı ve yaratıcı düşünme yollarını kazandırmada Türkçe
dersinin payına düşeni gerçekleştirmek.
Dilbilgisi Özel Amaçları (VI.-VIII. Sınıflar)
Dilbilgisi alt başlığında öğrencilere bilinçle şu davranışların kazandırılması amaçlanmaktadır.
- Anlamlarına göre cümleleri, cümle içinde sözcükleri doğru vurgulayabilme;
- Sözcüklerin gerçek, mecaz ve terim anlamlarını kavrayabilme, deyimleri anlayabilme;
- Sözcükleri gerçek, mecaz, terim anlamlarında ve sestaş, anlamdaş, karşıt anlamlı kelimeleri,
deyimleri anlatma etkinlikleri içinde doğal olarak kullanabilme;
- Büyük ve küçük ses uyumlarını kavrayıp uygulayabilme;
- Sözcük türlerini cümle içindeki anlamlarına ve görevlerine göre tanıyabilme ve doğal olarak
kullanabilme;
- Sözcüklerin yapısı ve dilimizin özelliği olan kelime türetme yollarını kavrayabilme;
- Sözcükleri, takıları doğru anlayabilme ve yazabilme;
- Noktalama işaretlerini tam ve doğru olarak kullanabilme;
- Fiil kiplerini, basit ve bileşik zamanlı biçimlerini, çatılarını, ek fiilleri, yardımcı bileşik fiilleri, fiilimsileri cümle içinde kavrama ve doğru kullanabilme;
- Cümlelerde öğelerin sıralanışını, sıralanışa göre anlam değişikliğini kavrayabilme ve buna göre cümle kurabilme;
- Cümle türlerini (anlamlarına, yapılarına, yüklemlerine ve öğelerinin sıralanışına göre)
öğrenebilme;
- Cümlelerin görevlerini kavrayabilme; davranışlarını kazandırmaktır.
Türkçe öğretiminde programda belirlenen amaçlara ulaşabilmek için öğretim etkinliklerinde uyulması gereken bazı temel ilkeler bulunmaktadır.
Bu ilkeler aşağıdaki gibidir.
-
- Dört temel dil becerisinin birlikte öğretilmesi,
- Anadil öğretiminin doğal bir ortamda yapılması,
- Türkçe öğretiminde bütün derslerden yararlanılması,
- Anadilin kurallarını öğretirken tümevarım yaklaşımının izlenmesi,
- Temel dil becerileri ile öğretim etkinlikleri arasında sıkı bir ilişkinin kurulması
- Konuların seçiminde tematik bir yaklaşımın izlenmesi,
- Dil becerilerini geliştirmede çoklu ortamın sağlanması.
Temel ilkelerin yan ısıra dil öğretiminde yer alan bazı ilkeler de bulunmaktadır.
Bu ilkeler sırasıyla aşağıdaki gibi özetlenebilir:
-
- Öğrencilere öğrendikleri dil kalıplarını kullanma olanağının sağlanması,
- Sınıf içinde bireysel farklılıkların dikkate alınması,
- Okuma metinlerinin özgün, otantik olmasına dikkat edilmesi,
- Dersi planlarken öğretme etkinliklerine çeşitlilik getirilmesi,
- Dilin kurallarını öğretirken basitten karmaşığa, somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene doğru bir yaklaşımın izlenmesi,
- Verilen bilgilerin günlük yaşama aktarılması,
- Öğrencilerin derse etkin katılımının sağlanması ve dil becerilerini kullanması,
- Dili doğru ve düzgün kullanmaları konusunda öğrencilerin güdülenmesi ve
cesaretlendirilmesi,
-
- Dil becerilerini test ederken sadece öğretilenlerin sorulması, öğretilmeyen konularla
ilgili soruların sorulmaması
Etkili dinlemeyi öğrenmek için, dinleme beceri ve yetisini geliştirmek gerekir. Bu gelişim daha
küçük yaşlarda ailede başlar ve yaşam boyu devam eder. Bunun için belirlenebilen kimi davranışlar şunlardır:
-
- Dikkati konuşan kişiye yöneltme,
- Dikkati konuşulan, anlatılan ya da okunan konu üzerinde toplama,
- Dikkati konuşma, anlatma, okunma süresince sürdürebilme,
- Dinlediklerinin içinden önemli düşünceleri seçip not alma,
- Dinledikleri içinden farklı anlamlara gelebilecek sözleri bulup not etme,
- Dinledikleri içinde, varsa konuyla ilgili olmayan sözleri bulup not etme,
- Dinledikleri içinde, eğer varsa çelişki ve tutarsızlıkları bulup not etme,
Konuşmacının ve diğer dinleyicilerin dikkatini dağıtacak gereksiz konuşmalarla uyarılarda bulunma, fısıldaşma gibi davranışlardan kaçınma,
