Paragrafı İkiye Bölme Konu Anlatımı, Örnekler, Özellikler, Sorular, Cevaplar

Bu yazımızda  Paragrafı İkiye Bölme , Paragrafta Anlam >Anlatım Özellikleri> Kalıcılık Nedir? Açıklamalar, Örnekler gibi konuları ayrıntılı olarak anlattık. Sorularınız varsa lütfen yorum kısmına yazınız. Yararlı olmasını diliyoruz. Saygılarımızla...

Paragrafı İkiye Bölme Konu Anlatımı, Örnekler, Özellikler, Sorular, Cevaplar

ÖSYM sorularında iki paragraf birleştirilmiş olarak verilmekte ve bunları ayırmamız istenmektedir. Bu paragrafları bazen konularından çoğunlukla da ana fikirlerinden ayırt ederiz. Bu paragrafların konulan genelde aynı fakat ana fikirleri farklıdır.

İki parçaya ayırmamız istenen paragrafların numaralanmış cümlelerini okurken konuya ve ana fikre dikkat etmeliyiz. Cümleleri bir bir okumalı ilk cümlenin konusundan veya ana fikrinden uzaklaşan cümlelerle yeni bir paragrafın başladığını akıldan çıkarmamalıyız.

Örnek: Aşağıdaki parça iki paragraftan oluşmuştur. Bu parça üzerinde pratik yapalım. Parçayı okurken cümlelerin ana fikrine dikkat edelim. Unutmamalıyız ki ana fikir değiştiğinde diğer paragrafa geçilmiş demektir.

(I) Birsel'in yazılarındaki bir noktaya değinmek istiyorum: yazarken yeğlediği tavır, en genel anlamıyla üslup. (II) Üslubu kendi sözleriyle "gülmece güldürmececi"dir. (III) Buna aslında yergi, ironi, iğleneleme de denir. (IV) Her okur sevmez yergi üslubunu (V) Hele ağırbaşlılık sevdalılarının yıldızları hiç barışmaz yergicilerle. (VI) Bunlarda okurun nabzını kollamak gibi bir kaygı da aramakla bulunmaz.

Okuyunca gördünüz ki, III. cümlenin sonuna kadar ana fikir, yazarın üsluba ağırlık verdiğidir. IV. cümleden itibaren ise ana fikir, bazı okurların yergi üslubunu beğenmediğidir. Demek ki ikinci paragraf IV. cümleden başlamaktadır.

Örnek:

(I) Deneme dünyası, ihtiyar dünyamızdan bile daha engebelidir. (II) Düzayak okumalarla ayağınızın sizi kendi kendine amacınıza ulaştıracağını zannediyorsanız yaklaşmayın denemeye. (III) Şiir denince, manzume aklınıza geliyorsa deneme denince de mutlaka karşınızda kendini salıveren bir tür aklınıza geliyordur, o halde yine uzaklasın denemeden. (IV) Denemenin yalın, yapmacıksız dilini beğenmiyorsanız siz filozofça bir yazı türü beklentisi içindesinizdir. (V) Demek deneme yazarlarının kolay anlaşılır dilini bırakıp ağırbaşlı bir edebiyata gönül vermek istiyorsunuz.

Yukarıdaki parçada III. cümlenin sonuna kadar denemenin zor anlaşılır olduğundan IV. cümleden itibaren denemenin kolay anlaşılır olduğundan söz edilmiştir. O halde ikinci paragraf IV. cümleden başlayacak demektir. Bir diğer deyişle III. cümleden sonra başlaşacaktır. Yukarıdaki gibi, cümleleri numaralanmış paragraflarda hangi cümleden sonra, hangi cümleyle, numaralanmış yerlerden hangisine gibi açıklamalara iyi dikkat etmelisiniz. Böylesi sorularda soruyu doğru cevapladıktan sonra yanlış seçeneği işaretleme riski vardır.

Örnek:

"Arjantin Türkiye'nin yaklaşık üç buçuk katı bü-yüklüğünde topraklara sahip. Bu topraklarda ya-şayan nüfus ise topu topu otuz beş milyon kişiden oluşuyor. Bu kadar insanın yaklaşık dörtte biri Buenos Aires ve yöresinde yaşayınca geriye kalan kesimlerde kilometrekareye dokuz kişi düşüyor. //Arjantin'in büyükçe bir bölümünün adı Mezopotamya. Ama bizim yerini çocukluktan beri bildiğimiz Mezopotamya değil. Bu Mezopotamya Buenos Aires'in kuzeyinden başlayarak doğusunda Uruguay, daha yukarıda Brezilya, kuzeybatısında da Paraguay'la sınırlı kocaman bir alan. Bizim Mezopotamya gibi iki nehir arasında kaldığı için bu isim uygun görülmüş.

Örnek Soru:

(I) Dünya ve Türk edebiyatında yazarlara ve öteki sanatçılara ait önemli mektuplar var. (II) Yazınsal değer taşıyan bu mektuplar, o yazarların gizli dünyalarını da açar bize. (III) Bunlar, okuyana her dönemde yeni yeni tatlar verir. (IV) Sanatçıların ya da yazarların birbirlerine yazdıkları mektuplar kitaplaşınca artık onların malı olmaktan çıkar. (V) Kişisellikten kurtulur, toplumsal işlev yüklenmeye başlar. (VI) İki sanatçının özel, gizli ürünleri olma niteliğini yitirir, kitlelerin ortak malı olur. (VII) Yığınlara seslenir, iletilerini yüksek sesle dile getirir.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf hangi cümleyle başlar?

A) II.        B) III.         C) IV.           D) V.             E) VI.

(2003)   

Yanıt: C

Örnek Soru:

(I) Ulusal güvenliğin, ekonominin ve zenginliğin çarkları artık bilgiyle dönüyor. (II) Bilgiyse, üretilen bir şey. (III) Bilginin değeri yükseldikçe, onu elinde tutan bireylerin ve ulusların bahtı açılıyor. (IV) Bilim insanına hemen her çağda gereksinim duyulmuştur; ancak bilgi toplumunda bu gereksinim kat kat artmaktadır. (V) Günümüzde gerçekçi toplumlar bu gereksinimi karşılamaya çalışıyorlar. (VI) Yeterli sayıda ve nitelikte bilim adamı olmayan alanlarda bilim adamı yetiştirme çalışmalarına hız veriyorlar.

Bu parça iki paragrafa bölünmek istenirse ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?

A) II.        B) III.         C) IV.           D) V.             E) VI.

(2 Mayıs 1999) 

Yanıt: C

PARAGRAFI BÖLME

Yazıda "konuya bakış açısı" değiştiğinde yeni bir paragraf başlıyor demektir. Bölü­necek parçanın ilk cümlesinde konu belirlenmeli, sonraki cümlelerde konuya aynı açıdan bakılıp bakılmadığı incelenmelidir. Bu tür parçalarda genellikle ortalarda bir yerde bakış açısının değiştiği görülür. Cümlelerin kuruluşu, öğeleri, yüklemlerin çe­kimi, bağlantı sözcükleri de bu değişimin biçimsel belirtilerdir. Paragraf bölme soru tipinde, paragrafın nereden itibaren bölünmesi gerektiğine de dikkat edilmelidir. "Hangi cümleden itibaren, hangi cümleden sonra ..." gibi ifadelere dikkat edilmezse soru yanlış yanıtlanır.

ÖRNEK SORU
(I) Her gün faklı şeyler hissederiz. (II) Bir düşünceden başka düşünceye gider geli­riz. (III) Kimi zaman rastlantının rüzgârı, bizi istediği yere götürür. (IV) Kararsızlıkla­rımız da iç yaşamımızı değiştirebilir, etkileyebilir. (V) Bundandır ki yaşam, değişken­likler içeren bir süreçtir. (VI) Kendimize, içimize dikkatle bakarsak ruhsal durumuz sürekli değişir durur.Bu parçadaki anlam akışını düzeltmek için numaralanmış cümlelerden hangi ikisi yer değiştirmelidir?

A) I. ve II.                   B) II. ve III.               C) III. ve IV.

D) IV. ve VI.                 E) V. ve VI.

ÇÖZÜM: Parçanın anlam akışı incelendiğinde özelden genele bir anlatım yolu izlendiği gö­rülür. Bu nedenle parçanın ana düşüncesi son cümle olmalıdır. "Bundandır ki" ifa­desi özetleme niteliği taşıyan bir söz öbeğidir. Bu nedenle V. cümle parçanın sonuç cümlesidir. VI. cümle de IV. cümlenin açıklamasıdır. VI. cümlede iç yaşamdaki de­ğişimlere pekiştirme amacıyla değinilmiştir. Bu nedenle de VI. cümlenin IV. cümle­den sonra getirilmesi gerekir. (CEVAP: E)

PRATİK BİLGİ: Paragraf bölme sorularını şu yöntemle çözebilirsiniz:

Parçadaki numaraları dikkate almadan parçayı bir kez okuyup parçanın konusunu belirleyiniz.
Karşınıza iki ayrı konu çıkınca birinci konunun hangi cümlede bittiğini belirleyiniz.
Yeni bir konuya geçilen cümle, parçanın bölüneceği cümledir.
PRATİK BİLGİ: Olay paragraflarında genellikle oluş sırası (kronolojik sıra) izlenir. Bu durum "paragrafın akışını bo­zan cümleyi bulma", "paragrafı böl­me" sorularında kolaylık sağlar.

UYGULAMA - 1: Rize'nin Pazar ilçesinde, Verçenik Yaylası'na gidecek minibüse bindiğimizde uzun süren otobüs yolculuğunun yorgunluğunu unutmuştuk. (II) Yaklaşık beş saat süren minibüs yolcuğundan sonra kararlaştırılan buluşma noktasına ulaştık. (III) Oradakilerle hoşbeşten sonra çadırları kurduk; sırt çantalarımızı boşalttık. (IV) İlk günler için getirilen taze yiyeceklerle hemen küçük bir ziyafet sofrası hazırladık ken­dimize. (V) Geceleri fark ettik ki gökyüzü burada her zaman yıldızlara bakarak düş­ler kuruyorduk. Bu parça iki paragrafa bölünmek istense ikinci paragrafın kaçıncıcümleyle başlaması uygun olur?

UYGULAMA - 2: Sekiz küçük roman yayımladım. (II) Ama bunlardan biri dışında öbürleri beni hiç doyurmadı. (III) Yeniden inceleyince neden doyurmadıklarını anladım. (IV) Bunun üzerine şu kanıya vardım: Sağlam bir kültürel temele oturmayınca iyi sanat yapıla­maz. (V) Özellikle roman ve hikâye sağlam bir kültür ister.

Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden sonra "Bilgi yönün­den eksiklerim vardı." cümlesi getirilirse parçanın anlatım bütünlüğü bozulmaz?

UYGULAMA - 3: Bir sanatçıönce kullanacağı malzemeyi seçer. (II) Sonra da bu malzemedeki es­tetik dışıöğeleri ayıklar.(III) Ya da tasarladıklarını dil aracılığıyla kısa ve öz olarak anlatır. (IV) Şairin malzemesi de dildir. (V) Örneğin bu yontucu, mermeri fazlalıkla­rından arındırarak yapıtınıçıkarır. Bu paragrafta numaralanmış cümlelerle anlamsal bir bütün oluşturabilmek için cümlelerden hangileri yer değiştirmelidir? Parçanın cümle düzenini belirleyiniz.

Düşüncenin akışıyla ilgili bir diğer soru tipi de, parçanın iki paragrafa bölünebilmesiyle ilgilidir. Bu tip parçalarda, parçanın bir bölümünde bir düşünce, ikinci bölümünde başka bir düşünce işlenir.

Yazar konuyu işlerken her bir paragrafta konunun farklı bir yönünü işler. Anlattığı bir şeyden farklı bir şeye geçiş yaptığında yeni bir paragrafa da geçmesi gerekir. Sınavlarda iki ayrı düşüncenin işlendiği bölümler bir paragraf olarak verilir ve bizden bu paragrafı bölmemiz istenir.

Bu tip sorularda yapılacak iş her bir cümlede anlatılanı bir iki kelimeyle belirlemektir. Daha sonra belirlenen bu ifadeler karşılaştırılmalıdır. Görülecektir ki bir kısım cümlelerde bir konudan bahsedilirken diğer cümlelerde ise başka bir konudan bahsediliyor. Yapılacak en son iş; yeni, farklı konuya geçilen ilk cümleyi veya konuyla ilgili bakış açısının değiştiği ilk cümleyi tespit etmektir.

“(I) Kitap okumak için yaz, daha uygun mevsimdir. (II) Havalar ısınmaya başlayınca, doğanın her köşesi bir okuma yeri olur. (III) İstediğiniz yeri seçebilirsiniz. (IV) Parkta, deniz kıyısında, bir ağaç altında gönlünüzce okuyabilirsiniz. (V) Okuma biçimi ve yöntemi kişiden kişiye değişir. (VI) Kimileri beş on kitabı birden okumayı sever. (VII) Kimileri de bir kitabı bitirmeden ötekine başlamaz.”

Bize bu parçayla ilgili “Bu parça açıklanan düşünceler bakımından ikiye bölünürse ikinci parça hangi cümleyle başlar?” şeklinde bir soru yöneltilmiş olsun.

Parçadaki cümleleri tek tek incelediğimizde I., II., III. ve IV. cümlelerde “kitap okumanın zaman ve zemininden” bahsedilirken V,VI ve VII. cümlelerde “kitap okuma biçiminden” bahsediliyor. Demek ki bu parçada iki düşünce işlenmiş ve ikinci düşünceye geçilen cümle, yani bölündüğünde ikinci paragrafın ilk cümlesi olacak olan cümle V. cümledir.

Sorular

1. Soru

Kitap okumak insanı özgürleştirir. Okuyan insan yeni düşünceler edinir, zihnine yeni pencereler açar. Okumak olaylara bakış açımızı bile etkiler. Kalıplaşmış salt düşünceler, yerini farklı ve özgür bakış açılarına bırakır. Bu da insanları daha iyi anlamamızı ve insanlarla olumlu ilişkiler kurmamızı sağlar. Öyleyse…

Aşağıdakilerden hangisi bu paragrafın sonuç cümlesi olabilir?

2. Soru

Bir öğrenciye dersleri en iyi şekilde öğretip iyi okullar kazandırmak marifet değildir. Eğer böyle öğrenciler yetiştirirsek, birbiriyle konuşmayan, sosyal ilişkiler kuramayan, yalnız insanlardan oluşan bir toplumla karşı karşıya kalırız. Oysa bir öğrenci hem başarılı hem ahlaklı, hem de insani ilişkileri iyi olarak yetiştirilmelidir ki toplumumuz da bu şekilde oluşsun. Hayatımızın uzun bir döneminin okullarda geçtiğini düşünürsek, öğretmenlere büyük işler düşmektedir.

Yukarıdaki parçanın ana fikri nedir?

 

3. Soru

Osmanlı Devleti yaklaşık 600 yıllık bir dönemde bünyesinde farklı din, millet, mezhep ve kültüre sahip bir insan topluluğunu adil bir yönetim anlayışıyla barış içinde yönetme kabiliyetini gösterdi. Osmanlı devletinin bu adil yönetimi sayesinde birbirinden çok farklı özelliklere sahip insanların, kendi dil, din ve kültürlerini serbestçe yaşayabildi: ''Bunun adı günümüz diliyle “Birlikte Yaşamak'tır. Birlikte yaşamak demek, çok kültürlülük içinde insanların birbirlerine hoşgörü gösterebilmesidir. Bugünün dünyasının temel sorunu olan bu konuda Osmanlı Devleti zengin bir tecrübeye sahiptir.

Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

 

4. Soru

Dünya tarihinde milletlerine yer ve saygı kazandıranlar, genelde sayıları çok az olan bilim ve kültür insanlarıdır. Adını ve milletini tarihe yazdıran insanları, toplum ve devlet hep yükseklerde tutuyorsa, değer veriyorsa böyle toplumlar gelişir ve saygın olarak kalır. Buharalı önemli bilim insanı, hekim ve İslam filozofu olan İbn-i Sina (980-1037) "Bilim ve sanat takdir görmediği yerden göçer" diyerek bu durumu ortaçağda ortaya koymuştur.

Parçada yazar aşağıdakilerden hangisini vurgulamıştır?

 

5. Soru

Yerküre içerisindeki kırık(fay) düzlemleri üzerinde biriken biçim değiştirme enerjisinin aniden boşalması sonucunda meydana gelen yer değiştirme hareketinden kaynaklanan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü sarsması olayına deprem denir.

Yukarıdaki metinde kullanılan anlatım tekniği aşağıdakilerden hangisidir?

 

6. Soru

İnsanların hem bedensel hem ruhsal ihtiyaçları vardır. Bedensel ihtiyaçlar, doyurulmayınca birinci plana geçerler. Doyurulunca da onlardan ayrı olan ruhsal ihtiyaçlar önem kazanır. Ancak modern endüstri topluluklarında, insanların manevî ihtiyaçları tam olarak karşılanamamaktadır. Endüstrileşmenin getirdiği yabancılaşma "dostluk, arkadaşlık, sevgi..." gibi ruhu besleyecek öğelerden insanı uzaklaştırmaktadır.

Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

 

7. Soru

Aşağıdaki cümlelerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olabilir?

 

8. Soru

Ay, Dünya’dan yaklaşık 348 bin km uzaklıkta, Dünya’ya en yakın gök cismidir. Güneş ise çok uzaktadır. Güneş, Dünya’ya Ay’dan 400 kez daha uzaktadır. Güneş, Ay’dan çok büyük olmasına rağmen, Dünya’ya olan uzaklıklarının farklı olması nedeniyle aynı büyüklükteymiş gibi görünür. Camdan dışarı baktığınızda uzaktaki bir arabayı, yakındaki bir arabadan daha küçük görürsünüz. Çünkü cisimler uzaklaştıkça gerçek boyutlarından daha küçük görünürler. Aslında gerçekte aralarında bu kadar büyüklük farkı yoktur.

Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?

 

9. Soru

Bazen okuduğunuz bir öykü sizi birkaç yaş birden büyütür. Çoğu kez edebiyat, hayattan daha çabuk büyütür. Yaşama ilişkin birçok şeyi, kendi deneyimlemenize gerek kalmadan edebiyat yoluyla öğrenirsiniz. Önünüzdeki yılların deneyimlenmiş, canlandırılmış, sonuçlandırılmış haliyle sizi, hayattan daha önce bilgilendirir, donatır; dünyaya ve geleceğinize hazırlar.

Yukarıdaki paragrafın ana fikri nedir?

 

10. Soru

Bodrum, hem doğanın olağanüstü güzelliğini hem de tarihin hatıralarını kendinde toplayan apak bir Akdeniz köşesidir. Şehrin hilal şeklindeki iki limanı sevenin sevilen belalıya açılan gönlü sanki denize açılır. Yan yana uzanan iki limanın bitişen yerinde kule üstüne kule yükselir. Bembeyaz şehir bu iki limanın kıyısınca yan gelip uzanır. Beyaz evler, cicibiciye özenmeyen kesin çizgilerden yapılmadır. Tertemiz kat kat badanalanır ve beyaz duvarları, maviler mavisi gökleri, beyaz çizgileriyle ustura gibi keser.

Yukarıdaki metinde kullanılan anlatım tekniği aşağıdakilerden hangisidir?

 

CEVAP ANAHTARI

1C 2A 3D 4B 5A 6A 7B 8A 9D 10C