Khatarların Kökeni
Doç. Dr. Haluk Berkmen
Batılı tarihçiler Khatarların kökeni üzerinde pek durmaz ve araştırmazlar. Nedeni de onların Asya’dan Anadolu’ya göç etmiş olmaları ve Akdeniz kıyılarına doğudan gelmiş olmalarıdır. Bu kökenleri kanıtlamak için elimizde yazılı belge olduğunu sanmıyorum. En azından ben böyle bir belgeye rastlamadım. Fakat farklı bir iz sürerek onların kökenini bulduğumu sanıyorum. Khatarlar Altay dağlarından Anadolu’ya göç ettiklerinde başlıklarını değiştirmediler. Zira kadim dönemde insanlar kimlik kartı taşımıyorlardı. Onların başlığı hangi gruba ait olduklarını belirten bir tür kimlik belgesiydi. Aynı başlık şeklini Asya’da, Anadolu’da ve Avrupa’nın Akdeniz kıyılarında buluyorsak, bu insanların tek bir merkezden yayılmış olduklarını ve ortak bir kökene sahip olduklarını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Alttaki resimleri soldan sağa doğru izlediğimizde bu ortak kültürü izleyebiliyoruz. Soldaki iki resim Asya başlıklarını gösteriyor. Birinci resimde “Altın Elbiseli Adam” olarak tanımlanmış kadim bir yöneticiyi görüyoruz. Bu başlık Altay dağlarındaki bir kurgandan çıkarılmıştır ve şu anda Kazakistan müzesindedir. İkinci resimde halen Asya’nın çeşitli bölgelerinde aynı tür başlığın genç kızlar tarafından takılmaya devam edildiğini görüyoruz.
Üçüncü resim bir Amazon kadınının resmidir. Amazonlar savaşçı kadınlardı ve Ege denizindeki adalarda ve Anadolu’nun batı kıyılarında yaşıyorlardı. Esas merkezleri de Midilli adası idi. Başlıklarının Asya başlığına olan benzerliği onların Asya kökenine işarettir. Dördüncü resimde bir Frig tanrısı olan Attis’in başlığına dikkatinizi çekerim. Frigya, Sakarya ırmağı ile Büyük Menderes deresinin arasında kalan bölgenin eski çağdaki adıdır. Frigya krallığı Amazonlarla aynı dönemde M.Ö. 1200 ile M.Ö. 700 yılları arasında varlığını sürdürmüştür.
En sağdaki iki resim Fransa’ya aittir. Kırmızı başlık üzerindeki mavi yuvarlağı Amazon başlığında da görüyoruz. Bu önemli benzerlik ortak bir kültüre işaret ediyor. Kırmızı başlık Fransız ihtilalı sırasında, 1789 yılında, güneyden gelen kadınların taktıkları başlıktır. Fransa’nın güney şehri olan Marsilya’dan Paris’e giden kadınlar krala karşı çıkmışlar ve Fransız devriminin tetikleyicisi olmuşlardır. Onların taktığı bu başlık devrimden sonra Fransız halkının özgürlük simgesi olarak kabul edilmiştir. Fransız devriminin üç temel ilkesi özgürlük (liberté), eşitlik (égalité) ve kardeşlik (fraternité) olup Khatarların zaten eskiden beri benimseyip uyguladıkları ilkelerdi. Dolayısıyla Fransız devrimini başlatanların Khatar kadınları olduklarını söyleyebiliriz. Nitekim Fransız milli marşının adı Marseillaise olup, “Marsilyalı kadın” demektir. Fransız milli marşı şöyle başlar: “Vatanın çocukları ileri, şan şeref günü geldi çattı işte”.
Ucu öne doğru kıvrık başlık bir özgürlük simgesi olarak Fransız pullarına kadar girmiştir. En sağdaki resimde bir Fransız pulunu görüyoruz. Sonuç olarak denebilir ki, Asya kökenli bir halk olan Khatarlar Asya’dan göç edip Anadolu’ya geldiklerinde Frig krallığını kurdular. Frig krallığı dağılınca Balkanlar üzerinden Romanya’ya gittiler ve orada Bogomil adıyla tanındılar. Ardından Avrupa’nın içlerine doğru yayıldılar ve en nihayet Akdeniz kıyılarını yurt edindiler.
