ESKİ UYGUR TÜRKÇESİNİN EL SÖZLÜĞÜ YAYINLANDI
ESKİ UYGUR TÜRKÇESİNİN EL SÖZLÜĞÜ YAYIMLANDI
ESKİ UYGUR TÜRKÇESİNİN EL SÖZLÜĞÜ YAYINLANDI
JENS WILKENS, Eski Uygurcanın El Sözlüğü. Eski Uygurca - Almanca - Türkçe [Handwörterbuch der Altuigurischen. Altuigurisch - Deutsch - Turkish], Göttingen Bilimler Akademisi Yayını, Göttingen, 2021, 929 s. ISBN 978-3-86395-481-9.
Değerli ve çalışkan meslekdaşımız Jens Wilkens uzun zamandır üzerinde çalıştığı Eski Uygur Türkçesi’nin yayımlanmış olan yazma, basma ve yazıt metinlerinde geçen bütün kelimeleri ihtiva eden El(altı) Sözlüğünü yayımladı.
Sözlükte, metinlerde geçen bütün kelimeler, geçtiği gramer şekilleri ile alınmıştır.
Madde başı olarak alınan kelimelerde o maddenin birlikte kullanıldığı kelimeler alt madde olarak gösterilmiştir. Meselâ. boş maddesinin alt maddeleri: boş köngüllüg, boş alkıg, boş alkıg kıl-, boş ertür- boş bitig, boş bol-, boş ıd-, boş kıl-, boş kod-, boş kony, boş taş, boş taş eliglig, boş taş köngül, boş tılangurmaklıg yaruk.
Yayımlarda yanlış olarak okunan kelimelerin yanlış okuma olduğu belirtilmiş ve doğru maddeye gönderme yapılmıştır. Mesela: ayant > avant, boşadu > pusardu, koldaçı > kulutı, kodı > kudı, ogur > ugur, örgüt > ürgüt.
Madde başı veya alt madde olarak alınan kelimenin anlamı Almanca ve Türkiye Türkçesi olarak verilmiştir. Böylece Almanca bilmeyenlerin de bu sözlükten faydalanmaları sağlanmıştır.
Maddebaşı olarak verilen kelimelerin etimolojik açıklamaları yapılmamıştır. Sadece Çince, Sanskritçe, Toharca, Farsça, Arapça gibi yabancı kökenli kelimelerin kökenleri belirtilmiştir.
Madde başlarında kelimenin geçtiği yer gösterilmediği için bibliyografya verilmemiştir. Meraklıları Klaus Röhrborn’un Uigurisches Wörterbuch adlı eserinin son baskısında bu bibliyografyayı bulabilirler.
Bayram < badram, ça-y <ça, tüm vs gibi kelimeler taranan metinlerde geçmediği için, bir başka söyleyişle Eski Uygur Türkçesi’nde geçmediği için, sözlükte yoktur. Buna karşılık Eski Uygur Türkçesi’ne yabancı dillerden kısaltılarak geçen kelimelerin asılları gösterilmiştir, Meselâ: koşdar ~ koşdir < hw(e)şt(a)r gibi.
JENS WILKENS bu eseri ile daha uzun yıllar kullanılacak bir eseri ortaya koymuştur. Bu eseri ile adını Türkoloji bilimine altın harflerle yazdıran JENS WILKENS’i ne kadar kutlasak azdır. Sağ olsun. Var olsun. OFS
