LEHÇE NEDİR, ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Kuzey Türkçesi, Doğu Türkçesi, Batı Türkçesi, Azeri Türkçesi, Osmanlı Türkçesi, Batı Türkçesinin Gelişmesi, Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlıca, Türkiye Türkçesi, Türk dilinin tarihi gelişimi, Türkçenin tarihi gelişimi
LEHÇE NEDİR, ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
- Eski Türkçe
- Kuzey-doğu Türkçesi, Batı Türkçesi
- Kuzey Türkçesi, Doğu Türkçesi
- Azeri Türkçesi, Osmanlı Türkçesi
- Batı Türkçesinin Gelişmesi
- Eski Anadolu Türkçesi
- Türkiye Türkçesi ve Özellikleri
Kuzey Türkçesi, Doğu Türkçesi, Batı Türkçesi, Azeri Türkçesi, Osmanlı Türkçesi, Batı Türkçesinin Gelişmesi, Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlıca, Türkiye Türkçesi, Türk dilinin tarihi gelişimi, Türkçenin tarihi gelişimi, eski Türkçe, orta Türkçe
Lehçeler, bir dilin bilinmeyen, çok eski dönemlerinde ayrılmış kollarına denir. Başka bir deyişle, bir dilin birbirinden uzak bölgelerde, çeşitli nedenlerle, ses, söz dizimi ve söz varlığı bakımından değişikliğe uğramış biçimine lehçe (Alm: Dialekt; Fr: dialecte; İng: dialect) denir.
Tanımalardan da anlaşılacağı gibi, 'ağız’da genellikle ses ve söyleyiş farklılığı varken, lehçede ses ve söyleyiş farklılığıyla birlikte, dilin yapısı (söz dizimi) ve söz varlığı da değişmektedir. O kadar ki, bu farklılıklar zamanla lehçelerin birer dil olmasına bile yol açmaktadır. Söz gelimi, Latincenin çeşitli lehçeleri arasındaki farklılık zamanla o kadar büyümüştür ki, sonunda Fransızca, İtalyanca, İspanyolca, Portekizce, Rumence gibi diller ortaya çıkmıştır.
Adriyatik Denizi'nden Çin Denizi'ne kadar uzanan çok geniş bir coğrafyada yaşayan Türkçe de birçok lehçelere ayrılmıştır: Batı Türkçesinin Anadolu, Azerî, Türkmen lehçeleri gibi ve Özbek lehçesi, Kazak lehçesi, Kırgız lehçesi...
Lehçenin ayrı bir dile dönüşmesi olayına Türk dilinde de rastlanmaktadır. Yaşayan Türk lehçelerinden ikisi, bugün artık birer dile dönüşmüştür. Bunlardan biri, Sibirya’da Lena Nehri'nin iki yanında yaşayan Yakut Türklerinin konuştuğu Yakutça diğeri ise, Orta Volga bölgesinde Kama Irmağı'nın Volga’ya kavuştuğu yerde yaşayan Çuvaş Türklerinin dili olan Çuvaşçadır.
Bir dilin lehçeleri arasındaki bağı ya da farklılıkları en iyi lehçeler sözlüğü ortaya koyar. Örneğin, W. Radloff’un “Türk Lehçeler Sözlüğü” bu nitelikte bir sözlüktür.
Hüseyin Kâzım’ın “Büyük Türk Lugatı” da bu alanda hazırlanmış büyük bir eserdir.
Türk lehçeleri hakkında ilk bilgileri veren eserse Kaşgarlı Mahmut’un ölümsüz eseri “Divanü Lugat-it Türk” ’tür.
