Ünlü Daralması nedir? Ünlü Daralması Örnekleri
Ünlü Daralması, Ünlü Daralması Örnekleri, Türkçede ünlü daralması, ünlü daralması nedir, ünlü daralması örnekleri, ünlü daralması ses olayı, ünlü daralması ses olayları
Ünlü Daralması nedir? Ünlü Daralması Örnekleri
Konu: Türkçede ünlü daralması, ünlü daralması nedir, ünlü daralması örnekleri, ünlü daralması ses olayı, ünlü daralması ses olayları, ünlü daralmasına örnekler
Son sesi a veya e olan fiil kök ve gövdelerine, şimdiki zaman eki (-yor) getirildiğinde kelime sonundaki sesli daralır. Bunun sebebi “y”nin daraltıcı etkisi olup buna "Türkçede Ünlü Daralması" denir.
- söyle-yor>söyl(ü)yor
- anla-yor>anl(ı)yor
- yaşa-yor>yaş(ı)yor
- ar(a) – yor >ar(ı)yor
- kan(a) – yor >kan(ı)yor
- tuzl(a) – yor >tuzl(u)yor
- yakal(a) – yor >yakal(ı)yor
- düşl(e) – yor >düşl(ü)yor
- anlam(a) – yor >anlam(ı)yor
- seçm(e) – yor >seçm(i)yor
- temizl(e) – yor >temizl(i)yor
Dikkat! Türkçede “ye-, de-, ne” sözcüklerinin bazı kullanımlarında “y” kaynaştırma ünsüzünden önceki geniş ünlüde daralma olur. Bunların dışındaki sözcüklerde “y” kaynaştırma ünsüzünden önceki geniş ünlüde daralma olmaz.
ye -y – ecek > yiyecek
ye – y – elim > yiyelim
de – y – ecek > diyecek
ne – y – e > niye
DOĞRU——–>——YANLIŞ
bekleyecek -> bekliyecek
düzenleyecek -> düzenliyecek
dinleyelim -> dinliyelim
başlayacak -> başlıyacak
anlayamadım-> anlıyamadım
sevmeyeceğim-> sevmiyeceğim
“de-” ve “ye-” fiil köklerine gelecek zaman, istek kipi, sıfat-fiil ve zarf-fiil eki getirildiğinde veya başka bir ek getirilip de araya -y- kaynaştırma harfi girdiğinde, bu sesler (a, e) daralarak ı, i, u, ü olur.
de-yor>diyor
de-e>diye
de-en>diyen
de-e-lim>diyelim
ye-en>yiyen
ye-ince>yiyince
ye-ecek>yiyecek
Not:
deyince, deyip örneklerindeki e, yazıda korunur.
ne-ye>niye kelimesinde de daralma vardır.
Daralma olumsuzluk ekinin ünlüsü için de geçerlidir.
kork-ma-yor>korkmuyor,gel-me-yor>gelmiyor…
Dikkat! Çok heceli kelimelerde sadece söyleyişte daralma vardır.
- atlayarak (>atlıyarak),
- başlayan (>başlıyan),
- yaşayacak (>yaşıyacak),
- atlamayalım (>atlamıyalım),
- gelmeyen (>gelmiyen),
- gizleyeli (>gizliyeli)…
İliştiriler: Türkçede ünlü daralması, ünlü daralması nedir, ünlü daralması örnekleri, ünlü daralması ses olayı, ünlü daralması ses olayları, ünlü daralmasına örnekler
Kaynak: Turkedebiyati.Org'a sevgilerimizle...
Türk Dili Ve Edebiyatı Dersleri Kaynak Eğitim Sitesi
