İsimler konu anlatımı, isim nedir örnekler, isimler konu anlatımı pdf, isim tamlamaları konu anlatımı, özel isimler, yapılarına göre isimler

İsimler konu anlatımı, isim nedir örnekler, isimler konu anlatımı pdf, isim tamlamaları konu anlatımı, özel isimler, yapılarına göre isimler

KONU: BU YAZIDA İSİMLER KONU ANLATIMI VERİLMİŞ, "İSİM NEDİR? AD NEDİR?" GİBİ SORULARIN YANITLARI SUNULMUŞ VE İSİMLERLE İLGİLİ ÖRNEKLER ELE ALINMIŞTIR. (İsimler konu anlatımı, isim nedir örnekler, isimler konu anlatımı pdf, isim tamlamaları konu anlatımı, özel isimler, yapılarına göre isimler, sıfat konu anlatımı, cins isim)

Ad (İsim): Varlıkları, durumları, duyguları tanıtan canlı veya cansız bütün varlıkları karşılayan kelimeler isim (ad) olarak adlandırılır.

İsimler (adlar), şu şekillerde incelenir:

1. Varlıklara Verilişlerine Göre İsimler 


2. Özel İsim


3. Cins İsmi

1. Varlıkların Sayılarına Göre İsimler 


2. Tekil İsim


3. Çoğul İsim


4. Topluluk İsmi


5. 
   Varlıkların Oluşlarına Göre İsimler 


6. Somut İsim


7. Soyut İsim


8. Eylem İsmi

1. Yapılarına Göre İsimler 


2. Basit İsim
   2. Türemiş İsim
   3. Birleşik İsim

İsim Çekim Ekleri

1. İsmin hâlleri


2. Yalın hâl


3. Belirtme hâli


4. Yönelme hâli


5. Bulunma hâli


6. Uzaklaşma hâli


7. İyelik (tamlanan) ekleri


8. Çokluk Ekleri


9. İlgi (tamlayan) eki


10. İlgi eki zamiri


11. Eşitlik ekleri


12. Ek-fiil ekleri


13. Vasıta ekleri

İsimlerde Küçültme

1. VARLIKLARIN VERİLİŞİNE GÖRE İSİMLER (ADLAR)


2. Özel İsimler (Adlar)

Tek bir şeyi karşılayan, tek olan, tam bir benzeri olmayan varlıkları karşılayan isimlerdir. Başlıca özel isimler şunlardır:

1. Kişi adları ve soyadları

Örnek

Yahya Kemal Beyatlı, Kâzım Karabekir, Ahmet Hamdi Tanpınar, Memduh Şevket Esendal, Yunus Emre, Dadaloğlu, Karacaoğlan, Bayburtlu Zihni, Honore de Balzac vb.

2. Takma adlar

Örnek

Muhibbi (Kanuni Sultan Süleyman), Adli (II. Bayezid), Avni  (Ömer Seyfettin), Server Bedi (Peyami Safa), Kirpi (Refik Halit Karay), Ateşböceği (Reşat Nuri Güntekin), Deli Ozan (Faruk Nafiz Çamlıbel), Ahmet Agâh (Yahya Kemal Beyatlı), Torik Necmi (Ercüment Ekrem Talu) vb.

3. Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları

Örnek

Avukat Hasan Bey, Kaymakam Furkan Bey, Doktor Remzi Efendi, Savcı İsmail Yıldız, Sayın Prof. Dr. Hasan Altun, Betül Hanım, Mustafa Efendi, Bay Ali Çiçekçi; Mareşal Fevzi Çakmak, Yüzbaşı Mehmet Şefik Aker, Kurmay Albay Ahmet Feyzullah; Mimar Sinan, Avcı Mehmet, Nişancı Mehmet Paşa, Dede Korkut, Fatih Sultan Mehmet, Çolak Salih, Genç Osman, Deli Petro, Deli İbrahim, Aslan Yürekli Richard vb.

4. Hayvanlara verilen lakaplar 

Örnek

Her zamanki gibi Boncuk yine sevimliydi.

Pamuk oldukça uykusuz görünüyordu.

Bu sabah da Fino direğin yanında sağı solu kolluyordu.

Bizim Tekir belki de en güzel yavruyu doğurmuştu.

Her akşam Minnoş sobanın yanında mırıldanarak uyurdu.

Herkes Fındık ne yapıyor diye merak ediyordu.

5. Millet, boy, oymak adları

Örnek

Bunu bir Türk yapamaz demişti.

Orta Asya Kazak ve Kırgız biri için farklı bir anlam taşır.

Dadaloğlu, Avşar boyuna mensup bir saz şairidir.

Geleneklerimizi Hacımusalı ve Karakeçili olanlardan da öğrenebiliriz.

Kızık, Kayı, Bayındır, Salur, Bayat, Peçenek, Çengi ve Kınık boylarını tek tek saydı.

6. Dil ve lehçe adları

Örnek

Belki de bu sitede Türkçenin inceliklerine vakıf olacaksınız.

Okulumuzda Almanca ve İngilizce seçmeli ders olarak okutulmaktadır.

Günümüzde Arapça ve Rusça öğrenmek oldukça avantaj sağlamaktadır.

Edebiyat okuyanlar Kazakça, Oğuzca, Kırgızca, Tatarca ve Özbekçe bilmek zorundadır.

7. Devlet adları

Örnek

Hac için Suudi Arabistan'a gittiler.

Kimse Suriye ve Irak'ta küçük hesaplar peşine düşmemelidir.

8. Din ve mezhep adları

Örnek

Bu coğrafyada Müslümanlık hep hâkim olmuştur.

Bir zamanlar Hristiyanlık ve Musevilik de bu okullarda öğretiliyordu.

Bazı coğrafyalarda Budizm ve Katoliklik insanlara cazip gelmiştir.

Bizim edebiyatımızda bir dönüm noktası da İslamiyet’in kabulüyle olmuştur.

Bizler Hanefilik mezhebinin derinliğini; Şafiilik mezhebinin de hikmetlerini kavrayamadık.

9. Din ve mezhep adlarının mensuplarını bildiren adlar

Örnek

Her Müslüman örnek bir kişi olmak zorundadır.

Bir gün üç Hristiyan beraber yolculuğa çıkarlar.

Bugün Musevi toplumu da bunları hoş görmüyor.

Bir Budist size rast gelirse ondan bir fıkra anlatmasını isteyin.

İmam, Hanefi olanları dikkatli olmaları hususunda özellikle uyardı.

10. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar

Örnek

Her duasında Tanrı bizi korusun, diyordu.

Bu zor zamanlarında Allah yardımcıları olsun.

Bunu İlah biliyor yeter.

Üzüntülüydü çünkü Cebrail bugün vahyi kesmişti.

Yunanlıların Zeus aşkı hiç bitmeyecek gibi durmaktadır.

Onlar için Kibele çok çok önemliydi.

11. Gezegen ve yıldız adları

Ay, güneş ve dünya sözcükleri astronomi terimi olarak kullanıldığında özel isim olur. Diğer durumlarda özel isim olmaktan çıkar.

Örnek

Mustafa, Halley'i farklı bir gök cismi olarak biliyordum, diyordu. (yıldız)

Onlar Küçükayı'yı görmek için uzay bilimini araştıracaklar. (yıldız)

O derste Dünya'nın hareketlerini bir türlü anlamıyordu.

Onlara göre Güneş'in Dünya'ya olan uzaklığı her zaman tartışma konusu olmuştur.

Bazen Ay'ın farklı biçimlere girmesi kişilerde heyecan uyandırır.

Türkiye, ilk kez böyle bir Güneş tutulmasına tanık oldu.

Bilim insanları Merkür ve Venüs'ten sonra diğer gezegenleri inceleyecekler.

Öğrenciler coğrafya dersinde Mars ve Jüpiter'in yanı sıra Satürn'ü de merak ediyorlardı.

Günümüzde uzay bilimciler için Uranüs, Neptün ve Plüton birer soru işareti değildir.

 

12. Kıta, deniz, okyanus, bölge, şehir, ilçe, semt, mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak, park,  dağ, deniz, göl, tepe, yayla, ırmak, ova, boğaz, kanal, geçit adları

Örnek

Küresel ısınma toplantısı Afrika'da yapılacak

En eski yerleşim yerleri Asya ve Avrupa'dır.

İran Hazar Denizi'nde bir medeniyet kurmuş.

O havada Manş Denizi mükemmel görünüyordu.

Büyük Okyanus ile Atlas Okyanusu arasındaki mesafe çok fazladır.

Asya ve Avrupa'nın kesişme noktası Türkiye'dir.

Bu kışı Doğu Anadolu şiddetli geçirdi.

Türkiye’nin tahıl ambarı İç Anadolu Bölgesi'dir.

Belki emekli olunca Sakarya'ya yerleşirim.

Ne zaman Edremit'ten geçsem seni hatırlarım.

Ahmet, Ali Paşa Mahallesi'nde ikamet etmekteydi.

Herkes nedense Karaköy Meydanı önünde; Ali, Zafer Meydanı önünde bekliyordu.

İlk arabalar Turgut Özal Bulvarı'ndan geçmek zorunda kaldılar.

Belediye oraya Mustafa Kemal Bulvarı ismini layık gördü.

Çalışanlar, Cemal Nadir Sokağı ile temizliğe başladılar.

Gelenler en çok Antalya Milli Parkı'nı beğenmişler.

Türkiye'nin en uzun caddesi İskele Caddesi'dir.

Ankara Güniz Sokak ismini bir daha hatırladı.

Şaire adeta ilham olmuştu Ağrı Dağı.

Kışın Uludağ, Erciyes'te kayak yapmak oldukça zevklidir.

Gezide herkes Everest Tepesi'ni merak ediyordu.

Bu yıl da Marmara Denizi'nde yüzeceğiz.

Bir hatırası kalmaz mı Van Gölü'nde feribotla gece Tatvan'a gitmenin.

Unutma Murat Nehri'nde balık tuttuğumuz günleri.

Lalelerle süslendiğinde bir başka olur haziranda Muş Ovası.

Toplantıda Türkiye, Asya ülkelerine ev sahipliği yapacak.

Ünlü padişahın Süveyş Kanalı ile ilgili projesini bazı kişiler maalesef anlayamadı.

Seyyahlar için Panama Geçidi, ülkemizde de Gülek Geçidi ayrı bir heyecana sebep olur.

En duygusal anlarını kamyonu Zigana Geçidi'ni geçince yaşardı.

Konya Ovası'nın bittiği yerde Çukurova başlar.

Yeşilırmak ve Kızılırmak bir gün Dicle Irmağı ve Fırat Nehri ile beslenecek.

Tuna Nehri akmam diyor, etrafımı yıkmam diyor.

İstanbul'un Asya Yakası, Avrupa Yakası'ndan daha sakindir.

Çanakkale Boğazı da İstanbul Boğazı da hep emsalsiz olarak kalacaklar.

Mülteciler için Ege Denizi ve Çanakkale Boğazı önemli geçiş yerleridir.

İlkbaharın Erciyes Dağı bir başka şenlenir.

13. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt, müze vb. yapı adları

Örnek

Dolmabahçe Sarayı, İshakpaşa Sarayı, Çırağan Sarayı, Yıldız Sarayı, Beylerbeyi Sarayı, Çankaya Köşkü, Renda Köşkü, Hünkâr Köşkü, Huber Köşkü, Horozlu Han, Kızlarağası Hanı, Çengel Han, Rüstem Paşa Hanı, Ankara Kalesi, Alanya Kalesi, Hoşap Kalesi, Galata Köprüsü, Mostar Köprüsü, Malabadi Köprüsü, Çobandede Köprüsü, Irgandi Köprüsü, Mevlana Müzesi, Sümela Manastırı, Boğaziçi Kulesi, Beyazıt Kulesi, Zafer Abidesi, Bilge Kağan Anıtı vb.

14. Kurum, kuruluş ve kurul adları

Örnek


Avrupa Parlamentosu göç meselesini görüşmek üzere toplandı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi çalışmasını tamamlayarak tatile girdi.

Olayların aslını Türk Tarih Kurumu bize sunacak.

Türk Dil Kurumu bu konularda en güvenilir kaynaktır.

Sosyal Güvenlik Kurumu sigortasız çalışanların peşini bırakmıyor.

Sermaye Piyasası Kurulu her ay rutin olarak toplanır.

Öğrenciler için Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi farklı bir özelliğe sahiptir.

Konuyu en son Anayasa Mahkemesi karara bağlayacak.

Bir zamanlar Devlet Malzeme Ofisi kalite anlamına geliyordu.

Millî Kütüphane sadece belirli gün ve saatlerde hizmet veriyor.

Çocuk Esirgeme Kurumu çalışanları bir başka mutluydu.

Devlet Demir Yolları iç hat sayısını yine genişletecek.

Atatürk Orman Çiftliği eski kimliğinden çok uzaktır şimdilik.

Gazi Üniversitesi onun hayatında bir dönüm noktası olmuştur.

İskele Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi günden güne daha da başarılı bir okul haline gelmektedir.

Anadolu Kulübü bu yıl farklı faaliyetlere başlayacak.

Mavi Köşe Bakkaliyesi eski kitaplarımızda çokça geçer.

Her konuda olduğu gibi Türk Ocağı yine iyi bir duruş sergiledi.

Yeşilay Derneği çalışanları dövizleriyle yine sahadalar.

Muharip Gaziler Derneği bu yıl daha çok burs verecek.

Farklı projelere imza atan Alioğlu İnşaat başarıdan başarıya koşuyor.

Bakanlar Kurulu bu kez farklı bir konuyu karara bağlayacak.

Türk Dili Dergisi Yayın Danışma Kurulu yeni yazılara imza attı.

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı yeni üyeleriyle ilk toplantısını yaptı.

Gazi Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunuyum.

Din Öğretimi Genel Müdürlüğü yarışmalara çok önem verir.

15. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adları

Örnek

Medeni Kanun, Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu, Tarihi Kentler Birliği Tüzüğü, Türk Bayrağı Tüzüğü, Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği, Yönetici Atama Yönetmeliği vb.

16. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) adları

Örnek

Atatürk'ün Nutuk eserini herkes okumalıdır.

Sen, eserin Eskiye Bakış kısmını hazırla.

Suç ve Ceza en çok okunan klasiklerdendir.

En beğendiği eser, Kendi Gök Kubbemiz idi.

Akif Safahat ile ününü her tarafa yayar.

Ben Anadolu Notları'nı; arkadaşım Sinekli Bakkal kitabını satın aldı.

Halide Edip, Mor Salkımlı Ev eserine ayrı bir önem vermiştir.

O haberi de Resmi Gazete sayesinde öğrenmişti.

Türk Edebiyatı dergisinde birçok yazım çıkacak.

Bence o dergi Türk Dili dergisi kadar kuşatıcı değildir.

Varlık, Yaşar Nabi Nayır tarafından yayımlanan aylık sanat ve edebiyat dergisidir.

Kütüphanesinde Sabah, Türkiye, Milliyet, Hürriyet gazetelerini sürekli bulundurur.

Türk Kültürü dergisi 1962 yılından bu yana faaliyetini sürdürmektedir.

Kaplumbağa Terbiyecisi, Osman Hamdi Bey'in iki farklı versiyonunu çizdiği tablosudur.

Türkiye'den kaçırılan heykeller arasına Yorgun Herkül de girer.

Festivalde bugün, Yekta Kara rejisiyle Mozart'ın ünlü eseri Saraydan Kız Kaçırma var.

Onuncu Yıl Marşı, Çamlıbel ve Çağlar tarafından yazılan ve 1933'te bestelenen marştır.

17.  Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları

Örnek

Cumhuriyet Bayramı, Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk'ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı, Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı, Nevruz Bayramı, Berat Kandili, Miraç Kandili; Anneler Günü, Öğretmenler Günü, Çanakkale Şehitlerini Anma Günü, Dünya Kadınlar Günü, Dünya Tiyatro Günü, 14 Mart Tıp Bayramı, Hıdırellez vb.

18. Tarihî olay, çağ ve dönem adları

Örnek

Kurtuluş Savaşı, Çanakkale Savaşı, Millî Mücadele, Yontma Taş Devri, İlk Çağ, Orta Çağ, Lale Devri, Cahiliye Dönemi, Buzul Dönemi, Cumhuriyet Dönemi, Millî Edebiyat Dönemi, Servetifünun Dönemi, Tanzimat Dönemi vb.

19. Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adları

Örnek

Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı, Dünyada Türkçe Öğretimi 10. Bilgi Şöleni, Kitle İletişim Araçlarında Türkçenin Kullanımı Bilgi Şöleni, Manas Bilgi Şöleni,  Karamanlı Türkçesi Araştırmaları Çalıştayı vb.

20. Özel adlardan türetilen bazı adlar

Örnek

Türkçe, Türkçü, Türkçülük, Türklük, Türkleşmek, Müslümanlık, İslamcı, Hristiyanlık, Yahudilik, Amerikalı, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Manisalı, Ankaralı, Reşat Nuriler, İsviçreli, Atatürkçülük, Panislâmizm, Panturanizm vb.

2. Cins İsim (Tür Adları)

Aynı türden varlıkları karşılayan isimlerdir. Türkçenin temel kavramlarını cins (tür) isimleri oluşturur. Cins isimleri tek nesne ile sınırlı değillerdir. Bazı tür adları cümledeki anlamıyla özel ad olabilir. Başlıca cins isimler şunlardır:

Örnek

1. Organ-uzuv isimleri (vücudun bölümleri):

Baş, ayak, bel, kol, el, beyin, kalp, boyun göz, ağız…

2. Akrabalık isimleri:

Anne, baba, kardeş, hala, amca, teyze, dayı, babaanne, enişte…

3. Araç ve eşya isimleri:

Makas, kanepe, kulaklık, çanta, çatal, tablo, iplik, gitar, saz, bardak…

4. Giyecek isimleri:

Ayakkabı, gömlek, palto, ceket, etek, şapka, çorap, eldiven, smokin…

5. Hayvan ve bitki isimleri:

Köpek, kartal, şahin, aslan, ceviz, fındık, vişne, biber, kiraz, papatya, karanfil…

6. Kavramlar:

Hüzün, kaygı, akıl, düşünce, hedef, zekâ, ümit…

7. Meslek ve meslek sahibi isimleri:

Avukat, öğretmenlik, işçi, öğretmen, mühendislik, mühendis, memur, futbolcu, spiker…

8. Yiyecek ve içecek  isimleri:

Elma, barbunya, yemek, menemen, ekmek, kadayıf, biber, meşrubat, su, gazoz, ayran…

9. Renk isimleri:

Kırmızı, mavi, sarı, mor, turuncu, yeşil…

10. Sayı isimleri:

İki, beş, altı, sekiz, yedi, altmış üç…

11. Nitelik İsimleri:

Yaşlı, genç, büyük, küçük, yaramaz, tembel…

12. Zaman İsimleri:

Ay, gün, yıl, asır, saat, dakika, saniye, salise, akşam, sabah, öğle…

13. Soru Kelimeleri:

Nasıl, niçin, kim, hangi, neden, ne zaman, ne kadar, nerede…

1. Varlıkların Sayılarına (Niceliğine) Göre İsimler Üçe ayrılır.


2. Tekil Adlar

Tek bir varlığı karşılayan isimlere tekil ad denir. Kısacası çokluk eki olan "-ler, -lar"  ekini almamış ve topluluk ismi olmamış sayısal anlamda tek olan adlardır.

Örnek

Ağaç, bulut, kitap, çocuk, dergi, gazete, mevsim, veliler...

2. Çoğul Adlar (Çokluk Adları)

Sayıca birden çok varlığı karşılayan isimlerdir. Tür (cins) isimlere, "-ler, -lar" eki getirilerek isimler çoğul yapılır.

Örnek

Ağaçlar, kitaplar, mevsimler, çocuklar, kuşlar, evler, dertler, güvercinler, veliler...

Uyarı: "-ler, -lar" eki sadece çokluk oluşturmayıp cümlelere çeşitli anlamlar katar:

1. Abartma anlamı katar.

Örnek

Seni dünyalar kadar seviyorum.

Çocuk ateşler içinde yanıyordu.

Türkiye'nin merhameti Afrikalılara kadar uzanır.

1. 
   "–gil" ekinin yerine kullanılıp aile anlamı katar.

Örnek

Akşam hep beraber Mustafalara gidelim.

Teyzemlere gittiğimde sizi de çağıracağız.

1. 
   Soy, topluluk anlamları katar.

Örnek

Osmanlılar ve Selçuklular tarihe isimlerini altın harflerle yazdırmışlardır.

1. Addaş yani aynı ismi taşıyanları belirtmek için kullanılır.

Örnek

Okuldaki Mustafa'lar bir bir toplansın.

12 Martta bütün Akif'ler bu topluluğa katılacak.

1. 
   Benzerlik,benzerleri anlamı katar.

Örnek

Türk tarihinde nice Fatih'ler, Yunus'lar yetişecek.

Bu millet Malazgirt'ler, Çanakkale'leri gerekirse bir daha yaşar.

1. Millet anlamı katar.

Örnek

Herkes Japonlar için çalışkan tabirini kullanır.

1. 
   Saygı anlamı katar.

Örnek


Mustafa Bey'ler bugün bize teşrif edecekler.

1. "Genellikle", "her zaman" anlamları katar.
   
   Akşamlarıçocuklarıyla kitap okur.
   
   Yazları ailece yaylaya giderler.


2. 
   Topluluk Adları

Yapıca tekil olduğu hâlde, yani çoğul "-ler, -lar" ekini almadığı halde birden çok varlığı karşılayan adlara denir.


Örnek

Bu konuda asıl halk ne düşünüyor ona bakmak gerekir.

Bir millet kültürüyle, diliyle tarih sahnesinden silinmez.

İlk toplantıda komisyon bunu karara bağlayacak.

Bir ülkede demokrasi ilerlemişse o ülkede ordu siyasetten uzak durur.

Görmediği gün yoktur sürü peşinde bizi.

Bu oyunla takım çok şey başaracaktır.

Bir yerde orman tahrip edilmişse oranın sakinleri de suçludur.

Kurul, bu sefer birkaç üye eksikle toplanacak.




Not: Bazı tekil yer adları, cümlede gerçek anlamlarının dışına çıkarak topluluk adı işlevini üstlenebilirler. Bunlar hem topluluk hem çoğul hem de tekil isim olarak kullanılabilir.

Örnek

Bugün okulun birinci katında yer alan en sondaki sınıf boyanacak. (tekil isim)

Müdür, zeminde yer alan bütün sınıfları boyama talimatı vermiş. (çokluk isim)

Sınıf, bu şekilde çalışırsa sonuç güzel olmaz. (topluluk ismi)

Meclis, bu yasaları öncelikle görüşecek. (topluluk ismi)

Meclis, tümden tadilattan geçirilecek. (tekil ismi)

III. Varlıkların Oluşuna (Maddelere) Göre Adlar (İsimler)

1. Somut Adlar (İsimler)

Beş duyu organımız ile (görme, işitme, dokunma, koklama, tatma) algıladığımız varlıklara somut ad denir. Herkesçe bilinen hissedilen, görülen mevcutları kişiden kişiye değişmeyen varlıkları karşılayan sözcüklerdir.

Örnek

Görme duyusu: kitap, toprak, kırmızı, mavi, su, masa, ışık, çiçek, bulut…

Dokunma duyusu: rüzgâr, hava, sıcak, soğuk…

İşitme duyusu: ses, şarkı, türkü, patırtı, gürültü, hışırtı, horultu, takırtı…

Koklama duyusu: koku, parfüm…

Tatma duyusu: ekşi, tuzlu, tatlı, acılı, lezzetli, bitter (acımtırak)…

2. Soyut Adlar

 

Beş duyu organımız ile algılayamadığımız ama varlığına inandığımız varlıkları tanıtan adlara denir. Soyut isimler madde halinde bulunmaz. Ruh, akıl, inanç ve sezgiye dayanan isimlerdir. Soyut isimlerde his ve duygular en önemli unsurlardır.

Örnek

Adalet, anlayış, acımak, heyecan, hüzün, neşe, aşk, günah, ruh, rüya, melek, merhamet, mutluluk, şeytan, cesaret, özlem, saygı, sevgi, sevinç, kaygı, keder, korku, kötülük, nezaket, şüphe, insanlık, iyimserlik, umut, öfke…

3. Eylem Adları

Eylem kök ve gövdelerinden "-iş, -me, -mek" ekleriyle türetilen adlara eylem adı denir. Eylem adları cümlede ismin yüklendiği bütün görevleri yüklenebilirler.

Örnek

Okumak, her zorluğun anahtarıdır.

Herkes bir bekleyiş içindeymiş.

Bu inleyiş bir felaketin habercisi olabilir.

D. Yapılarına Göre İsimler 

1. Basit İsim (Ad): Kök halinde bulunan, yapım eki almamış dolayısıyla türememiş ve başka bir sözcükle birleşmemiş sözcüklere basit isim denir. Basit isimler, çekim eki alabilir.

Örnek 1


Evimizden


"-imiz" : iyelik (tamlanan) eki (çekim eki)

"-den" : uzaklaşma hâl eki (çekim eki)


Örnek 2


Gönlümüzden


"-(ü)müz" : iyelik (tamlanan) eki (çekim eki)

"-den" : uzaklaşma hâl eki (çekim eki)

Örnek 3

Babalarımızdan


"-lar" : çokluk eki (çekim eki)

"-(ı) mız" : iyelik (tamlanan) eki (çekim eki)

"-dan" : uzaklaşma hâl eki (çekim eki)

Basit İsimlerle İlgili Cümle Örnekleri

Örnek 1


Çocuklardan ağaçların hikâyesini yazacaklardı.

Cümlede "yazacaklardı" çekimli fiili hariç yer alan kelimelerin hepsi sadece çekim eki veya ekleri aldıklarından basit isimler içerisinde yer alır.

Örnek 2

Mustafa'nın babası sizleri kitaplardan tanımıştı.

Yukarıdaki cümlede geçen "tanımıştı" çekimli fiilinden başka yer alan kelimelerin hepsi sadece çekim eki veya eklerini aldıklarından basit isimler içerisinde yer alır.

Örnek 3

Kuşlardan baharın güzel günlerini, annelerimizden hayatın temiz tarafını okuyalım.

Cümlede geçen "okuyalım" çekimli fiilinden başka yer alan kelimelerin hepsi sadece çekim eki veya eklerini aldıklarından basit isimler içerisinde yer alır.

Not: Bir sözcüğün uzun ya da kısa olması onun basit kelime veya türemiş kelime olmasıyla alakalı bir durum değildir.


Örnek

Çocuklarımızdan (Gelen bütün ekler çekim eki olduğundan basit kelimedir.)

Gezi (Gelen tek ek de fiilden isim yapım eki olduğundan kelime türemiş bir kelimedir.)

2. Türemiş isim

İsim veya fiil kök veya gövdelerine gelen yapım ekleriyle oluşturulan sözcüklere denir.

Örnek

1. İsim kök veya gövdesinden türeyen türemiş isimler:Çocukluk, eczacılık, bilgelik, bayramlık, tuzluk, zeytinlik, yağmurluk, suluk, dizlik, gözlük, ağaçlık,gençlik, güzellik, iyilik, çöplük, hediyelik, rehberlik, haftalık, ömürlük, ağaçlı, acılı, sözlü, nişanlı, İstanbullu, köylü, paralı, şehirli, tuzlu, uslu, şekerli, evli, Osmanlı, mavili, evsiz, tuzsuz, eşsiz, akılsız, susuz, huysuz, tarafsız, parasız, işsiz, yüreksiz, yurtsuz, aşçı, dişçi, işçi, yolcu, sanatçı, simitçi, kapıcı, gazeteci, soydaş, vatandaş, sesteş, çağdaş, meslektaş, yoldaş, altışar, sekizinci, evcil, bencil, otçul, etçil, insancıl, kitapçık, arpacık, tepecik, gelincik, kulakçık, Türkçe, Arapça, İngilizce, Farsça, Çatalca, Yenice, adamcağız, kızcağız, ekşimsi, tepemsi, kumsal, evrensel, ipeksi, ikiz, esinti, cıvıltı, cızırtı, çıtırtı, hırıltı, homurtu, horultu şırıltı, yaşıt, sözel, yalçın, akşamki, sabahki, sabahleyin vb.

1. Fiil kök veya gövdesinden türeyen türemiş isimler: Akım, giyim, çözüm, satım, sayım, seçim, verim, bilim, üretim, tüketim, yatırım, yıkım, gezi, yazı, korku, batı, doğu, tartı, koku, yapı, örtü, sayı, sürü, silgi, sergi, vergi, bilgi, bulgu, kurgu, örgü, algı, sevgi, sezgi, atkı, bitki, keski, solgun, kızgın, ölgün, durgun, yorgun, yaygın, bilgin, gezgin, olgun, seçkin, pişkin, yatkın, küskün, çürük, soğuk, açık, yatık, çatık, sanık, kesik, kırık, karışık, bölük, kaçak, uçak, durak, yatak, konak, korkak, ürkek, tutucu,  satıcı, yapıcı, görücü, sürücü, vurucu, yırtıcı, yüzücü, gelir, okur, gider, düşünür, taşıt, yakıt, geçit, kırıntı, kazıntı, döküntü, yıkıntı, alıntı, akıntı, olanak, tutanak, seçenek, gelenek, dalgıç, bilgiç, başlangıç, düşünce, sakınca, belirti, karartı, bulmaca, bilmece, üretken, çalışkan, kaygan, çekingen, atılgan, alıngan, sürüngen, akın, yığın, tütün, ekin, bilge, süpürge, dalga, gösterge, yüzgeç, sevinç, görsel, işitsel, yırtmaç, dize, süre, okuma, yazma, açılış, kapanış, bitiş, yürüyüş, gülüş, kazanan(öğrenci), gelen (kişi), öpülesi (eller), yaramaz  (öğrenci), yılmaz (bekçi), çıkmaz (sokak),  yazar (kasa), çalar (saat), tanıdık (adam), yakacak (odun), giyecek (elbise), geçmiş (zaman)

3. Birleşik İsim

En az iki sözcüğün bir araya gelerek oluşturduğu yeni kavramlara birleşik isim denir. Birleşik isimler çeşitli şekillerde oluşabilir:

1. İsim Tamlaması Şeklinde Oluşan Birleşik İsimler: Bu isimler genellikle belirtisiz isim tamlaması şeklinde oluşurlar.

Örnek

Hanımeli toplamak için kırlara açıldılar. (hanım+eli= belirtisiz isim tamlaması)


Ateşböcekleri her tarafı istila etmişti. (ateş+böcekleri= belirtisiz isim tamlaması)

Suçiçeği geçiren çocuk ikide bir fenalaşıyordu. (su+çiçeği= belirtisiz isim tamlaması)

Gökkuşağı farklı görünüyordu oradan. (gök+kuşağı= belirtisiz isim tamlaması)

Yeni bir ayakkabı almak için mağazaya gitti. (ayak+kabı= belirtisiz isim tamlaması)

Olanlar karşısında gözyaşı sel olup aktı. (göz+yaşı= belirtisiz isim tamlaması)

Yakında ikisi balayı için Antalya'ya gidecekler. (bal+ayı= belirtisiz isim tamlaması)

Aslanağzı bazı hastalıklara iyi gelen bir bitkidir. (aslan+ağzı= belirtisiz isim tamlaması)

Camgöbeği rengini herkes oldukça beğenmişti. (cam+göbeği= belirtisiz isim tamlaması)

Marketten bir litrelik zeytinyağı aldı. (zeytin+yağı= belirtisiz isim tamlaması)

Yeryüzü coğrafyası bugüne kadar böyle büyük felaket görmedi. (yer+yüzü= belirtisiz isim tamlaması)

Çocuklar kartopu oynamak için dışarı çıktılar. (kar+topu= belirtisiz isim tamlaması)


Keçiboynuzu Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü yerlerde yetişen bir bitki türüdür. (keçi+boynuzu= belirtisiz isim tamlaması)

2. Sıfat Tamlaması Şeklinde Oluşan Birleşik İsimler

Örnek

Samsun'dan akşamları Karadeniz'i seyredeceksin. (Kara+deniz= sıfat tamlaması)


Akdeniz akşamları bir başka oluyor. (Ak+deniz= sıfat tamlaması)

Bu yıl Yenişehir ilçesinde ev kiralayacak. (Yeni+şehir= sıfat tamlaması)


Eskişehir, tarihe destan yazdıran bir şehirdir. (Eski+şehir= sıfat tamlaması)

Karşımızda yer alan Acıgöl oldukça güzel görünüyordu. (Acı+göl= sıfat tamlaması)


Acıbadem tedavi merkezi depreme karşı güçlendirilecek. (Acı+badem= sıfat tamlaması)

Buralar sivrisinek bataklığı olmaktan kurtarılacak. (sivri+sinek= sıfat tamlaması)


İlkbahar, mevsimlerin tartışılmaz en güzelidir. (ilk+bahar= sıfat tamlaması)

Kimi açıkgöz öğrenciler kopya çekmeye yeltenmişler. (açık+göz= sıfat tamlaması)


Karatavuk avlamak üzere sabah erkenden yola çıktılar. (kara+tavuk= sıfat tamlaması)

Herkes kırkayak nedir diye soru soruyordu. (kırk+ayak= sıfat tamlaması)


Karagöz yıllara meydan okurcasına ayakta kalmayı başarır. (kara+göz= sıfat tamlaması)


Büyükanne çocuklara güzel şeyler anlatırdı. (büyük+anne= sıfat tamlaması)

3. Birleşik Sıfat Şeklinde Oluşan Birleşik İsimler

Örnek


Birçok insan bu ayrıntılara dikkat etmez.


Birtakım kişiler ülkemizi karıştırmaya çalışıyor.

Etraf başıboş köpeklerden geçilmiyordu.


Birkaç arkadaş gezmek için bir araya geldi.


Alçakgönüllü kişiliğiyle herkese örnek olmuştu.


Olağanüstü olaylara karşı kurallar daha çok uygulandı.

4. Bir İsimle Bir Fiilin Kaynaşması Sonucu Oluşan Birleşik İsimlerÖrnek

Çağımızda birçok şeyi bilgisayar bize öğretiyor.

Öğrenciler imambayıldı yemeğini bir türlü sevmedi.

Bir gecekondu sahibi bile olmadan hayata gözlerini yumdu.

İki ülke arasında ateşkes ilan edilecek.


Mirasyedi birisi olarak bilinmek istemiyordu.

Burada ayakbastı parası alınıyormuş.

5. 
   

   İki Fiilin Kaynaşması Sonucu Oluşan Birleşik İsimler

   
   

   Örnek

   
   

Ayın sonunda evine bir çekyat almak istiyordu.

Kimse dedikodu yapmakla mutlu olmaz.

Köydeki arazileri için biçerdöver almaya karar vermişlerdi.

İstanbul'da son yıllarda kapkaç olayları neredeyse sonlandı.

Çatışmada vurkaç taktiğini uygulamaya çalışıyorlardı.

Bu yıl gelgit olayları daha az oluyor.

Çarşıya bir tutkal almak için çıkmıştı.

Burası yapboz tahtasına dönüştü neredeyse.


Uyurgezer çocuğu onu bir hayli uğraştırmıştı.

6. 
   

   İsim Soylu Sözcüklerle Fiilimsilerin Bir Araya Gelmesiyle Oluşan Birleşik İsimler

   
   

   Örnek

   
   

Yanardağ yine lav püskürmeye başlamıştı.


Akaryakıt almak için benzinliğe uğradı.

Kan akışı için atardamar hayati önem taşır.

O artık bakarkör biri olmuştu.


Çöpçatan kişileri ben hiçbir zaman sevmedim.

Bu çocuk, sürekli oyunbozan rolüne soyunur.

Bizim çocukluğumuzda karakaçan sahibi olmak bir ayrıcalıktı.


Günebakan sevdiği topraklarda yetişir.


Dalgakıran olmazsa deniz araçları kıyıya rahat yanaşmaz.

7. Yansıma Sözcüklerin Bir Araya Gelmesiyle Oluşan Birleşik İsimler

Örnek


Şakşak sesi hiçbir sese benzemiyordu.


Çıtçıt yansıma bir sözcüktür.


Gırgır sözcüğünün anlamını öğrenmeye çalışıyordu.

1. 
   

   İsim Çekim Ekleri

   
   

İsim ve isim soylu sözcüklere gelerek onların cümle içindeki görevini belirleyen eklere isim çekim ekleri denir. Bu ekler isimlerin çeşitli durumlarını belirten eklerdir.

1. Hâl (Durum) Ekleri

İsimlere belirtme, yönelme, bulunma, ayrılma (çıkma-uzaklaşma) anlamı katan eklerdir. Hâl (durum) ekleri dört grupta incelenir.

1. Belirtme Hâl Eki (-ı, -i-, u-, ü): Fiildeki iş, oluş ve hareketten etkilenen varlığı gösteren eklere denir. Belirtme hâl ekini alan sözcükler cümlede "belirtili nesne" görevindedir.

Örnek

Okulu güzelce temizlediler.

Kitabı bir günde bitirdi.

Dünyayı verseler bana onu vermem.

 

Not: "-ı, -i- ,-u, -ü" sesleri belirtme hâl ekleri oldukları zaman tamlama kurmamalarıyla "iyelik ekleri"nden ayrılır. Eğer cümle bütünlüğü esas alınarak "onun" sözcüğü ilgili kelimenin başına getirebiliyorsa "-ı, -i, -u, -ü" sesleri iyelik eki; getirilemiyorsa belirtme hâl ekidir. Bazen bir kelimede hem belirtme hâl eki hem de iyelik eki birlikte yer alabilir. Bu durumda birincisi iyelik eki, ikincisi ise hâl ekidir.


Örnek

Evi temizledim. (belirtme hâl eki / cümlenin başına "onun" tamlayanı getirilemez.)

Evi yıkılmış. (İyelik eki / cümlenin başına "onun" tamlayanı getirilebilir.)

Evini temizledim. (Birincisi iyelik eki, ikincisi belirtme hâl ekidir.)

1. Yönelme Hâl Eki (-e,-a): İsimlere yönelme, yaklaşma ve ulaşma anlamı katar. Bu eki alan sözcükler cümlede genellikle dolaylı tümleç görevindedir.

Örnek

Sabah okula yürüyerek gitti. (yer, yönelme, yaklaşma anlamında)

Binanın çevre düzenlemesi akşama biter. (zaman anlamında)

Fincanı ağzına kadar doldurmuştu. (ismi edata bağlamış.)

Kitabı ona aldım. (için, amaç ilgisi kurmuştur.)

Yan yana oturmuşlardı. (ikilemeye gelmiş.)

Başına buyruk biridir. (deyim kurmuştur.)

1. Bulunma Hâl Eki (-de, -da,  -te,  -ta):İsimlere gelerek durum, yer ve zaman bildirir. Geldiği sözcük genellikle dolaylı tümleç görevindedir. Bazen de eklendiği sözcük veya sözcük gruplarını zarf tümleci ve yüklem yapar.

Örnek



Okulda her zaman örnek öğrencidir. (dolaylı tümleç yapmıştır)

Olanları annesinden evde öğrendi. (ismi fiile bağlamıştır)

Bu yıl tatile haziranda çıkacağız. (zaman bildirmiş / zarf tümleci oluşturmuştur)

Bizleri saatlerce ayakta alkışlamış. (fiili durum açısından tamamlamıştır)

Elde avuçta olan her şey bir anda yok oldu. (ikileme oluşturmuştur)

Not: Bulunma hâl eki ile bağlaç ve sıfat yapan "de, -da" ekleri birbirine karıştırılmamalıdır. Bulunma hâl eki ve sıfat yapan "-de, -da" ekleri her zaman birleşik; bağlaç olan da ayrı yazılır.


Örnek

Parkta top oynayan çocuklara bakıyordu. (bulunma hâl eki)

Mustafa da eve geç gelmişti. (bağlaç olan ek)

Gözde öğrenciler bir sınıfa dolduruldu. (sıfat yapan ek)

1. Ayrılma (Çıkma-Uzaklaşma) Hâl Ekleri (-den, -dan, -ten, -tan):isimlere gelerek zaman, yer, karşılaştırma ve sebep bildirir. Genellikle eklendiği sözcüğü dolaylı tümleç yapar.

Örnek

İşe gitmek üzere evden çıktı. (ismi fiile bağlamış)

İstanbul'dan güzel bir şehirdir. (karşılaştırma bildirmiş)

Sıcaktan olduğu yerde uyuyakaldı. (sebep bildirmiş)

Sabahtan bu işle uğraşıyor. (zaman bildirir)

Durumu günden güne iyileşiyor. (ikileme oluşturmuş)

Sıradan insanlarla karşılaştık. (yapım eki yapmış)

Çalışanlardan bazıları kazandı. (isim tamlamalarında tamlayan eki yerine kullanılmış)

Sabahtan beri uğraşıyor. (edat grubu kurmuş)

Elmadan yarısı bana düştü. (bütünün parçası)

2. İyelik (Tamlanan) Ekleri (-m, -n, -i, -miz, -niz, -leri)Adlara ve ad soylu sözcüklere gelerek onlara aitlik anlamı katan, onların neye, kime ait olduklarını belirten eklere denir. Tamlamalarda "tamlanan" kısmını oluşturur. İsmin başına "benim, senin, onun, bizim, sizin, onların" zamirlerini getirerek iyelik eklerini bulabiliriz.

Örnek

Araba-m (benim arabam)

Araba-n (senin araban)

Araba-s-ı (onun arabası)

Araba-mız (bizim arabamız)

Araba-nız (sizin arabanız)

Araba-ları (onların arabaları)


İyelik Ekleri ile İlgili Cümle Örnekleri

Arabam dün akşam saatlerinde kaza yapmış.

Dün akşam çarşıda senin babanı gördüm.

Herkes onun canı yanacak diye düşünüyor.

Her şeyle ilgilenmek istemiyordu, derdimiz bize yeter, derdi.

Bütün bunları sizin kardeşiniz yaptı.

Onların evleri hiçbir zaman bu fiyata satılmaz.

Not: İyelik eki olan "-ı, -i, -u, -ü" ile hâl eki "-ı, -i, -u, -ü" ekleri birbirine karıştırılmamalıdır.

Örnek

Defteri dün okulda kalmış.

"-i" eki, iyelik ekidir. (Tamlama kurabildiği için iyelik ekidir. Tamlayanı düşmüş bir belirtili isim tamlamasıdır.)

Defteri bu masanın altında buldum.

"-i" eki, durum ekidir. (Tamlama kuramamaktadır. Başına "onun" kelimesini getiremiyoruz.)

Not: Bir sözcükte iyelik eki ve hâl eki birlikte yer alırsa önce iyelik eki sonra da hal eki gelir.

Örnek

Okuluna öğrenci alınmış. ("u" sesi iyelik eki, "a" sesi yönelme hal ekidir)

Okulunu hemen bulmuş. (Birincisi iyelik eki, ikincisi hal ekidir.)

3. Çokluk eki (-lar,-ler)

Eklendiği sözcüklere çokluk anlamı katar. Varlıkların birden fazla olduklarını belirtir.

Örnek

İnsanlar inançla yaşarlar.

Yapraklar bir bir dökülüyordu.

Not: "-ler, -lar" eki hem çokluk, hem III. çoğul şahıs eki hem de yapım eki görevinde (aile adı oluşturarak) kullanılabilmektedir.

Örnek

Sınıftan kitaplar alındı. (çokluk eki)

Dün okula geldiler. (III. çoğul şahıs eki)

Mustafalar yarın bize gelecek. (yapım eki)

Not: Çokluk eki geldiği sözcüğe sayıca çokluk dışında farklı anlamlar da kazandırabilir.

Örnek

Akşamları ders çalışırım. ("her" anlamı katmıştır)

Seksen yaşlarında bir yaşlı yaşar bu kasabada. ("yaklaşık, tahmin" anlamında)

Mustafalar bize gelecekler. ("aile" anlamında "-gil" ekinin yerine kullanılmış)

Almanlar çalışkan insanları temsil eder. ("millet, ulus" anlamında)

Bu millet nice Fatih'ler, Kanuni'ler yetiştirecek. ("benzerleri" anlamında)

Mustafa Bey döndüler mi? ("saygı" anlamında)

Yıllar yılı hasretle bekledi. ("ikileme" görevindedir.)

Ateşler içinde bir o yana bir bu yana kıvranıyordu. (abartma anlamında)

Sizler ve bizler bunu başaracağız. (çoğul şahıslı zamirlere gelmiştir)

Okuldaki Mustafa'lar bir tarafa ayrılsın. (İsimleri aynı olanları belirtir)

4. İlgi (Tamlayan) Eki (-ın. -in, -un, -ün, -im)

Ad tamlamalarında tamlayan olan sözcüğe gelerek belirtili ad tamlaması oluşturur.

Örnek

Bahçenin çiçekleri herkesi büyüledi.


Onların evleri ne güzelmiş!


Bizim okulumuz yeniden boyanmış.

Not: Tamlayan eki (-ın. -in, -un, -ün) "ben ve biz" kişi zamirlerine geldiğinde "-im" şeklini alır. Burada yine isim tamlaması oluşturur.

Örnek

Benim babam

Bizim babamız

Not: Tamlayan eki "im", iyelik eki olan "-ım, -im, -um, -üm" ekleriyle çoğu zaman karıştırılır. Bunu "tamlayan" ve "tamlanan" unsurlarına bakarak anlayabiliriz.

Örnek

Arkadaşın gözlüğü. (Tamlayan eki)

Gözlüğün kırılmış. (Senin gözlüğün-Tamlanan eki)

Not: İsim, zamir ve sıfat-fiil olan sözcükleri edatlara ve fiillere bağlar.

Örnek


Arkadaşın için bunları yaptım. (ismi edata bağlamış)


Senin için her şeyi göze alırım. (zamiri edata bağlamış)


Tanıdıkların için bunlar hazırlanmış. (sıfat-fiili edata bağlamış)

Bütün güzellikler senin olsun. (zamiri fiile bağlamış)

Okul birinciliği Furkan'ın oldu. (ismi fiile bağlamış)

5. İlgi eki-ilgi zamiri (ki)

Ek halinde bulunan bir zamirdir. Türkçede ad görevli bir sözcüğe "-ki" ekinin getirilmesiyle sağlanır. Eklendiği sözcüğe her zaman bitişik yazılır. Büyük ve küçük ünlü uyumuna uymayan ilgi ekinin sadece "-ki" şekli vardır. Belirtili isim tamlamalarında "tamlanan" unsurunun yerini tutar.

Örnek

Seninki (senin evin)

bizimki (bizim evimiz)

Sizinki (sizin eviniz)

Not: "ki" eki ilgi zamiri dışında bağlaç ve yapım eki olarak da kullanılır. Bağlaç olduğunda ayrı, yapım eki olduğunda bitişik yazılır.


Örnek

Sınava çalışmalısın ki kazanasın. (bağlaç)

Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini. (bağlaç)

Akşamki maç bir hayli ilginçti. (sıfat yapan / yapım eki olan ki)

Evdeki hesap çarşıya uymaz. (sıfat yapan / yapım eki olan ki)

6. Eşitlik Ekleri (-ca , -ce , -ça , -çe)

 

Eşitlik ekleri, isim veya isim soylu sözcüklere gelerek onlara cümle içerisinde farklı anlamlar katar. Eşitlik eki alan sözcükler cümlede genellikle zarf tümleci görevindedir.

Örnek

Sence bu yapılanlar doğru mu? (görelik)

Çocukça davranışlar sergiliyordu. (gibi, benzerlik)

Yaptıkları çocukçadır. (yüklem yapmış)

Boyca sizden uzundur. (bakımından, yönüyle)

Ailece bu kararı savunuyoruz. (birliktelik)

Binlerce kişi toplantıya katılmıştı. (abartma)

Yıllarca emekli olmayı bekledi. (süre, zaman)

Olanları dikkatlice dinledi. (durum)

7. Ek-fiil Ekleri

İsim ve isim soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapar. "i-" fiilidir. Ek-fiil isme geldiğinde dört şekilde yer alır.


Geniş zaman: III. kişilere "-dır" eki getirilerek yapılır.


Örnek

Çalışkanım

Çalışkansın

Çalışkandır

Çalışkanız

Çalışkansınız

Çalışkandırlar

8. Vasıta ekleri:"le" edatı kullanılarak yapılır. Ünlü ile başlayan bir sözcüğe vasıta eki geldiği zaman "le"nin başındaki "i" sesi düşüp yerine "y" sesi gelir. Cümlede zarf tümleci, edat tümleci ve yüklem görevini üstlenir.

Örnek

Arkadaşlarını hasretle kucakladı.

Beklenmedik bir anda hızla içeri daldı.

Arabasıyla Türkiye turuna çıkacakmış.

Hafsa sonu o şehirde Ali'ylemiş.

İplikle bir şeyler yapmaya çalışıyordu.

Bu sınavı rahatlıkla başarabilir.

Adlarda Küçültme

Bir varlığı karşılayan ismin sonuna küçültme eklerinden "-cik, -ceğiz" eklerinin getirilmesiyle yapılır.


Örnek

Buradaki tepecik ile bizim köydeki adacık herkesin dikkatini çekiyordu. (küçültme)

Kadıncağız bir başına kaldı. (acıma)

Anneciğim sensizliğe alışamıyorum. (özlem)

Çocukcağız bir köşede öylesine duruyordu. (çaresizlik)