'TAS' SÖZÜ ARAPÇA MIDIR?
Arif Cengiz Erman
Çamalayacağınız (tahmin edeceğiniz) gibi, Türk Dil Kurumu'na göre Arapçadır (!) Oysa bu söz Arapçaya gökten düşmüş gibidir. Ne bir kökü vardır, ne de bu sözden türemiş başka bir söz. Ancak bu söz, Arapçaya armağan ettiğimiz ve Arapça sandığımız çok sayıdaki sözden yalnızca biridir.
Günümüz Oğuz dilitlerinde (lehçelerinde) 'daz' olarak söylenen bu söz; Eski Türkçe ve Eski Uygurcada 'taz', Eski Oğuzca ve Kıpçakçada 'tas' biçimindedir ve aşağıdaki anlamara gelir:
1. daz, çorak, çıplak, boş
2. her nesnenin kötüsü
3. tas, kap, içi boş nesne
4. yitik, yok olmuş
5. biçim
Bu kök sözden, Türk dilinde daz ve dazlak sözlerinin dışında türeyen sözler de şunlardır:
tasa: kaygı, sıkıntı
OTü tasa
Çağ tasa
[Bu söz Farsçaya tāsa تاس olarak geçmiştir]
tasa: tasamak, armak (zayıflamak), ürkmek, kaçmak
OTü tasa
Çağ tasa
tasalan: tasalanmak, kaygılanmak
OTü tasalan
Çağ taslan
tasarı: bir kimsenin yapmayı düşündüğü, tasarladığı nesne; proje
tasarım: bir şeyin biçimini kafada oluşturma işi ve bu yolla düşünülmüş biçim, tasavvur (Ar)
tasarla: tasarlamak; bir şeyi zihinde canlandırarak, biçimlendirerek hazırlamak, zihinde oluşturmak, düşünmek, tasavvur etmek (Ar)
OTü tasarla uydurmak, plan çizmek
tası: biçim
OTü tası
taska: taskamak, tokatlamak
ETü tasga
taskı: sille, tokat
Çağ taskı
tasla: taslamak, kendinde bulunmayan bir değeri, bir beceriyi varmış gibi göstermek ve onunla övünmek
OTü tasla
Çağ tasla
taslak: kip, kalıp, plan, iskelet, çerçeve, kafes
OTü taslak
tasma: angaların (hayvanların) boynuna takılan, onları çekip götürmeye, bir yere bağlamaya yarayan bağ
OTü tasma
[bu söz Yunancaya desmá δεσμά (tasma ve bono/tahvil) olarak geçmiştir]
taza / taze: bayatlamamış, bozulmamış, yeni
EOğ taze
OTü taza, taze
Çağ taza
[Bu söz Farsçaya tāze تازه (taze, yeni) olarak geçmiştir]
tazala / tazele: tazelemek, yenilemek
OTü tazala yenilemek
Çağ tazala
tazalık / tazelik: taze olma, yeni olma
OTü tazalık yenilik
tazalak: 1. boş, çıplak 2. kelek, olgunlaşmamış 3. yenilik
OTü tazalak
Çağ tazalak
tazlak / dazlak: saçı dökülmüş, boş, çıplak
OTü taslak, tazlak, dazlak
Çağ taslak
