DÜNYA DİLLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

Konu: DÜNYA DİLLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

Dünya dillerini birbirleriyle karşılaştırıp dil ailelerini geniş tutan araştırmalar, Altay dilleri teorisi bölümünde de gördüğümüz gibi 19. yüzyılda bir hayli revaçtaydı. Fakat insan dilinin birliği (monogenist) teorisi, Societe de Linguistique de Paris (Paris Dil Bilimi Cemiyeti) tarafından 1866'da yasaklanınca dil bilimciler bu konuya eğilmekten çekindiler. Ancak Alfredo Trombetti (1905), Sapir, Morris Svvadesh (1971) gibi dil bilimciler konuya eğilebildiler. Edward Sapir 1924'teki bir mektubunda Trombetti'de mükemmel fikirler ve malzeme bulunduğunu ifade ediyordu (Ruhlen 1994: 28).

Merrit Ruhlen 20. yüzyıldaki tutumu şöyle özetler:

19. yüzyılın sonlan ile 20. yüzyılın başlarında "uzun zamanlı karşılaş tırmalar"a muhalefet başladı. 19. yüzyılda, Hint-Avrupa ve Avrasya dilleri arasındaki yakınlıklara temas eden dilcilerin çalışmaları unutuldu. "Buna karşılık dil bilimciler Hint-Avrupa dil ailesinin bilinen akrabası olmadığı şeklindeki kolaycı hikâyeyi benimsediler. Bu görüşü benimseyenlere göre karşılaştırmalı metot 5-8 000 yıl için kullanılabilirdi ki bu, Hint-Avrupa dil ailesinin bilinen yaşını içine alıyordu." (Ruhlen 1994: 14).

1980'lerin sonunda genetikte yaşanan gelişmeler ABD'de monogenist teoriye (insan dilinin tek kökenliliği) tekrar itibar kazandırdı. Genetikçilerin insan topluluklarını sınıflandıran araştırmalarıyla dilcilerin sınıflandırmaları örtüşüyordu. Greenberg Amerikan yerli dillerini 1987'de üç gruba ayırmış ve onları da birçok alt sınıfa bölmüştü. 1988'de Luca Cavalli-Sforza ve arkadaşlarının, insan genlerinin dağılımını gösteren araştırması ile Greenberg'in dil tasnifi tam tamına uyuşuyordu. Bu durum, Amerikan dil biliminde monogenist araştırmaları birden bire hızlandırdı. Özellikle Merritt Ruhlen ve John D. Bengston "Global Etymologies" adlı çalışmalarında 27 kelimeyi bütün dünya dil ailelerinde karşılaştırarak büyük bir adım attılar (Ruhlen 1994: 277-328). Merritt Ruhlen kendi çalışmalarını, "Greenberg'in çok yönlü karşılaştırma geleneği içinde çalışarak, bütün dünya dil ailelerinin bağlantısını 27 etimoloji ile kurduk." şeklinde değerlendirmektedir (Ruhlen 1994: 30).

Son olarak Merritt Ruhlen'in 5 000 civarında tahmin edilen dünya dillerini "Greenberg'in buluşları ışığında" önce 23, sonra 12 büyük aileye ayıran sınıflandırmalarını veriyoruz (Ruhlen 1994: 13, 29).

• 1.Hoysan (Güney Afrika)
• 2.Nijer-Kordofan (Orta ve Güney Afrika)
• 3.Nil-Sahra (Orta Afrika)
• 4.Afro-Asyatik (Kuzey Afrika)
• 5.(Kuzey) Kafkasya (Güney-Doğu Avrupa)
• 6.Kartvel (Güney Avrupa)
• 7.Hint-Avrupa (Güney ve Batı Avrasya)
• 8.Ural-Yukagir (Kuzey Avrasya)
• 9.Dravit (Güney Hindistan)
• 10.Altay (Orta Asya)
• 11.Yenisey (Merkezî Asya)
• 12 . Kore-Japon-Aynu (Doğu Asya)
• 13.Çukçi-Kamçatka (Kuzey-Doğu Asya)
• 14.Eskimo-Aleut (Kuzey Amerika)
• 15.Çin-Tibet (Doğu Asya)
• 16.Astroasyatik (Güney-Doğu Asya)
• 17.Miao-Yao (Güney-Doğu Asya)
• 18.Day (=Kaday) (Güney-Doğu Asya)
• 19.Astronezya (Pasifik Okyanusu)
• 20.Hint-Pasifık (Yeni Gine)
• 21.Avustralya (Avustralya)
• 22.Na-Dene (Kuzey Amerika)
• 23.Amerind (Kuzey ve Güney Amerika).

Merritt Ruhlen'in diğer sınıflandırmasında Ostrik, Dene-Kafkasya, Avrasyatik büyük ailelerini kabul etmek şartıyla dil ailelerini daha da azaltmaktadır:

1. Hoysan

2.Nijer-Kordofan

• a. Kordofan
• b. Nijer-Kongo

3.Nil-Sahra

4.Avustralya

5.Hint-Pasifık

6.Ostrik

• a. Astroasyatik
• b. Miao-Yao
• c. Day
• ç. Astronezya

7. Dene-Kafkas

• a. Bask
• b. (Kuzey) Kafkasya
• c. Buruşaski
• ç. Nahali
• d. Çin-Tibet
• e. Yenisey
• f. Na-Dene

8.Afro-Asyatik

9.Kartvel

10.Dravit

11.Avrasyatik

• a. Hint-Avrupa
• b. Ural-Yukagir
• c. Altay
• ç. Kore-Japon-Aynu
• d. Gilyak
• e. Çukçi-Kamçatka
• f. Eskimo-Aleut

12. Amerind.

Prof. Dr. Ahmet Buran