ULUSLARARASI KUTADGU BİLİG KURULTAYI (26-28 EYLÜL 2019)

ULUSLARARASI KUTADGU BİLİG KURULTAYI (26-28 EYLÜL 2019)

UNESCO dünya edebiyatına yön veren eserler arasında olan Yûsuf Hâs Hâcib’in “Kutlu olma bilgisi” anlamına gelen “Kutadgu Bilig” adlı mesnevîsinin yazılmasının 950. yıl dönümü olması dolayısıyla 2019 yılını “Kutadgu Bilig” yılı ilân etmişti. İlim kuruluşlarından bazıları ülkemizde ve çeşitli ülkelerde Kutadgu Bilig ile ilgili kongreler, sempozyumlar, kolokyumlar, konferanslar düzenlediler ve düzenliyorlar. 

Türkiye Türkolojisinin kurucusu Ord. Prof. Dr. Reşid Rahmeti Arat tarafından bilinen üç nüshasının karşılaştırılması ile hazırlanan Kutadgu Bilig’in transkripsiyonlu metni Türk Dil Kurumu tarafından 1947 yılında 6645 beyit olarak yayımlanmıştı. Türk Dil Kurumu Kutadgu Bilig’in Yûsuf Hâs Hâcib tarafından kaleme alınmasının 950. yıl dönümü dolayısı ile 26-28 Eylül 2019 tarihleri arasında Ankara’da “Uluslararası Kutadgu Bilig Kurultayı” adlı bir bilim toplantısını Ankara Öğretmen Evi salonlarında gerçekleştirdi.

Program 26 Eylül 2019 Perşembe günü Yusuf Has Hacib Salonunda yapılan Açılış Töreni ile başladı. Türk Dil Kurumu’nun başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin sözlerine 26 Eylül gününün Türk Dil Kurumu’nun kurucusu Atatürk tarafından “Dil Bayramı” olarak isimlendirildiğini, bundan dolayı Kurultay’ın Dil Bayramı gününde başlatılmasının iki bayramı birlikte kutlamak olduğunu belirterek başladı. Kurultay Programında 133 bildirinin yer aldığını, bu bildirilerin Yusuf Has Hacib, Aytoldı, Kün Togdı, Odgurmış ve Ögdilmiş salonlarında sunulacağını vurguladı. Daha sonra Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Darhan Kıdırali, Türksoy Genel Sekreter yardımcısı Doç. Dr. Bilâl Çakıcı, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkan vekili Prof. Dr. Muhammed Hekimoğlu Açılış Konuşmalarını yaptılar. 

Konuşmalardan sonra şükran onurluklarının sunulmasına geçildi. “Türkçenin Tugları” adlı albümü dolayısıyla İrfan Gürdal’a, Türkolojinin duayeni 97 yaşındaki Prof. Dr. Zeynep Korkmaz’a ve Kutadgu Bilig nâşiri Ord. Prof. Dr. Reşid Rahmeti Arat için ölümünden 55 yıl sonra TDK tarafından hazırlanan şükran onurluğu, âilesine iletilmek üzere Reşid Rahmeti Arat’ın üniversitedeki odasında 45 yıl çalışarak onun bıraktığı yerden bilimsel çalışmaları devam ettiren Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya’ya, sunuldu.

26 Eylül 2019
TÜRK DİLİNE HİZMET ÖDÜLÜ
Ord. Prof. Dr. R. Rahmeti ARAT
Türk dilinin önemli yâdigârlarından 
Kutadgu Bilig’i yayına hazırlayarak 
Türklük Bilimine kazandıran
Merhum Ord. Prof. Dr. R. Rahmeti Arat’ı
Saygıyla anıyoruz.

Prof. Dr. Gürer Gülsevin
Türk Dil Kurumu Başkanı

Kurultayın açılış bildirisini Prof. Dr. Zeynep Korkmaz yaptı. Böylece Açılış Programı tamamlanmış oldu.

Öğleden sonra bildirilere geçildi. Beş salonda devam eden bildirilerden emek sarfedilip hazırlanan konuşmalardan takip edebildiklerim arasında bazılarını çok beğendiğimi söylemeliyim.  Bunlardan üç tanesini zikrediyorum. İlki Prof. Dr. Gülden Sağol’un “Bir münekkid nüshası örneği: Kutadgu Bilig” adlı bildirisi idi. Gülden Hanım seçmece beyitlerden R. R. Arat’ın yaptığı metin çevirilerine yeni çeviri tekliflerinde bulundu. İkincisi Prof. Dr. Kasımcan Sadıkov’un “Uygur harfli Kutadgu Bilig nüshasının metin dil bilimi açısından başarılı yönleri” adlı bildirisi idi. Üçüncüsü Dr. Saidbek Baltabayev’in “Kutadgu Bilig’de geçen Arapça ve Farsça kelimelerin transkripsiyonu hakkında” başlıklı bildirisi idi. Saidbek Baltabayev Türkiye Türkologlarının  edebi eserlerde geçen yabancı kökenli kelimeleri kalın ek aldıkları halde, Türkiye Türkçesinde olduğu gibi, ince sıralı olarak okuduklarını, bu gibi kelimelerin aldıkları eke bakarak kalın sıralı okunmaları gerektiğini vurguladı. Bir örnek verelim. Evvelgı veya evvelkı değil avvalgı veya avvalkı gibi.  Ben de kurultay’da “Kutadgu Bilig kaç beyitten oluşmuştur?” Başlıklı bir bildiri sundum. Bildirimde Ord. Prof. Dr. Reşid Rahmeti Arat’ın üç yazma nüshadan faydalanarak kurduğu karşılaştırmalı metni 6645 beyitten oluşturduğunu, 33 beyti de dip notunda verdiğini belirttim. Büyük islâm âlimi Zimahşerî’nin Kur’an âyetlerinin sayısını 6666 olarak vermesi dolayısıyla Kutadgu Bilig metninin de 6666 beyitten oluşması gerektiğini teklif ettim. 

Kurultay’ın üçüncü günündeki kapanış oturumunda TDK’na başkanlık eden üç kişi şimdiki başkan Prof. Dr. Gürer Gülsevin’in riyasetinde değerlendirmede bulundular. Müteakiben yurt dışından kurultaya katılan delegelerden ülkeleri adına birer kişi duygu ve düşüncelerini ifade ettiler. Böylece Yûsuf Hâs Hâcib tarafından kaleme alınmasının 950. yılında Türk Dil Kurumu tarafından düzenlenen   “Uluslararası Kutadgu Bilig Kurultayı” adlı bilim ziyafeti sona erdi.

Son olarak Türk Dil Kurumu’nun sayın başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin’in şahsında kurultaya emeği geçen mesai arkadaşlarını kutluyor, başarılar diliyorum. 

Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya