ATEBETÜ’L HAKAYIK'ın Genel Özellikleri Nelerdir? (ATEBETÜ’L HAKAYIK HAKKINDA KISA BİLGİ)

ATEBETÜ’L HAKAYIK ne demektir?  ATEBETÜ’L HAKAYIK "hakikatlerin eşiği"  anlamına gelmektedir. ATEBETÜ’L HAKAYIK kim tarafından yazılmıştır?  ATEBETÜ’L HAKAYIK 12. asırda "Edib Ahmed Yüknekî" tarafından yazılmıştır.  Manzum bir öğüt ve ahlak kitabıdır. 

Edebiyat 17.12.2020, 18:28 17.12.2020, 18:55
ATEBETÜ’L HAKAYIK'ın Genel Özellikleri Nelerdir? (ATEBETÜ’L HAKAYIK HAKKINDA KISA BİLGİ)

ATEBETÜ’L HAKAYIK HAKKINDA KISA BİLGİ

İsa sarı

Bu yazımızda Atabetü'l Hakayık hakkında kısa bir özet okuyacaksınız.

ATEBETÜ’L HAKAYIK ne demektir? 

  • ATEBETÜ’L HAKAYIK "hakikatlerin eşiği"  anlamına gelmektedir.

ATEBETÜ’L HAKAYIK kim tarafından yazılmıştır? 

  • ATEBETÜ’L HAKAYIK 12. asırda "Edib Ahmed Yüknekî" tarafından yazılmıştır.  Manzum bir öğüt ve ahlak kitabıdır. 40 beyit ve 101 dörtlükten; yani 484 mısradan oluşan eser, Kutadgu Bilig’de kullanılan vezin (şehnâme vezni) ile yazılmıştır.

ATEBETÜ’L HAKAYIK'ın Genel Özellikleri Nelerdir?

  • Giriş olarak yazılan 40 beyitten 20’si, Allah’a hamd ile başlar. Ardından Peygamber’e duan ve dört halifeye övgü ile devam eder. Sonraki 14 beyit, kitabın sunulduğu Emir Muhammed’e övgü ve son 6 beyit ise sebeb-i telif (eserin niçin yazıldığı) ile ilgilidir. Daha sonrasında ise eserin geri kalan 101 dörtlüğü gelir. 
  • Giriş beyitleri gazel şeklinde kafiyelenmiştir.
  • Eserin ana konusu, ilmin faydası ve cehaletin zararlarıdır. 
  • Daha sonra dilin önemi ve muhafazası, dünyanın dönekliği; cömertlik, cimrilik; tevazu, büyüklenme; zamanın bozukluğu vs. gibi konular ele alınmıştır. Bu bölümlerde baştan sonra kadar nasihat üslubu kullanılmıştır.
  • Eserin günümüze kadar ulaşan dört nüshası bulunmaktadır. En eskisi, 1444 yılında Semerkant’ta istinsah edilenidir.
  • Bu nüsha hattat Zeynelâbîdin tarafından Uygur harfleriyle yazılmıştır.
  • Şu anda İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi’nde Ayasofya bölümünde bulunmaktadır.
  • İkinci nüsha, Ayasofya nüshasıdır. 1480 yılında İstanbul’da Şeyhzade Abdürrezzak Bahşıtarafından düzenlenmiştir. Üst satırları Uygur, alt satırları Arap harflidir.
  • Fatih veya 2. Beyazıt döneminde istinsah edildiği varsayılan Topkapı nüshası, İstanbul’da Arap harfleriyle istinsah edilmiştir. Eserin dördüncü nüshası, Ankara Seyid Ali nüshasıdır ve Arap harflidir; fakat baştan, ortadan ve sondan eksiktir.
  • Necib Âsım, 1906 yılında Ayasofya Kütüphanesi’nde 1480’de istinsah edilmiş olan nüshayı bulur ve aynı yıl Macaristan’daki bir dergide ilim dünyasına tanıtır. 1918 yılında ise, metin, tercüme, tıpkıbasım ve açıklamalarıyla birlikte Atebetü’l-Hakayık’ın tamamını neşreder.
  • 1925 yılında Türkiyat Mecmuası’nda eserin Necib Âsım tarafından bulunan en iyi nüshası yayımlanır. 
  • Bu bilgiler, Ali Şir Nevâyî’nin Nesâyimü’l Mahabbe (Aşk esintileri) adlı eserinde ve Atebetü’l-Hakayık’ın girişinde yer almaktadır. Fakat aradan uzun zaman geçtiği için bu  bilgiler menkıbevî şekle bürünmüştür. Bu bilgilerde Edib Ahmed’in Hanefî mezhebinden olduğu ve gözlerinin görmediği yer almaktadır. 

(Telif ve İstinsah farkı nedir?)

Telif, yazar tarafından eserin yazılmasıdır. İstinsah ise, başkasının, asıl eseri kopya ederek yazmasıdır. 

  • 1951’de Reşid Rahmeti Arat, bu alanda yapılabilecek örnek bir çalışma ortaya koyar: Atebetü’l-Hakayık’ı karşılaştırmalı metinleri, tercümesi, indeksi, bütün nüshaların tıpkıbasımlarıve izahlarıyla birlikte neşreder. 
  • Jean Deny, 1925’te yazdığı önemli bir makale ile daha önceden Necib Âsım tarafından yanlış olarak “Hîbetü’l-Hakayık” diye okunan eserin adını ve neşrindeki birçok hataları düzeltmiştir.

Yorumlar (0)