Abay - Kazak ädebiyeti klassigi
Abay - Kazak ädebiyeti klassigi
Abay - kazak ädebiyeti klassigi
★ Abay jäne halık ädebiyeti ★
"Abayga sütpen kirip, süyegine siŋgen ädebiet ülgisiniŋ biri - halık ädebiyeti dep edik. On jasınan bastap "Tüye kayırgan katınga", köŋili awgan kızga Abaydıŋ jumsagan söz karıwı osı kalıpka sogılgan.
Birak ol munıŋ da kızıgına erte toyattanıp, eskirgen el danalıgın, köp uzamay-ak özine mura sanawdan kalgan sıyaktı. Halık ädebiyetiniŋ zaman taptap daŋgıldagan köne jolı Abayga tarlık etken. Ol sodan jol salmakcı bolgan.
"Medet bar!" - dep, 13 jasında Nawaıy, Sagdiy, Ferdawısiylerge jalbarıngan Abay, keleli keŋesti kewde biyi bolmak bop, eski biyce kosarlap söylemek bolgan Abay, akınca "kör-jerdi öleŋ kılmak" bolgan Abay, endi bulardı komsına bastaydı.
Onıŋ cıgısı batıs bop, Koca-Abız, Sagdiy ornına Bayron men Göteniŋ, Nısanbay, Bukar ornına Puckin men Lermontovtıŋ eteginen ustaydı.
Klassik ädebiyet döŋine cıgıp, artına karaganda ogan endi:
"Cortanbay, Duwlat penen Bukar jıraw
Öleŋi biri - jamaw, biri - kuraw", -
bop, olardıŋ "kemciligi är jerde-ak körnew turadı".
Ol kazaktıŋ öneriniŋ özine sın közimen karap, eski ädebiyet murasınıŋ eskirgen jerin közi cala bastaydı. Ol jalgız kıssacılardı gana minep, cöp tatıgan "Äziret Äli", "Aydakarlı ertegi termektikti" gana kemcilik dep toktamaydı.
Öleŋ uykası ücin "awılda kongan jerin", "astına mingen atın", "aytamın ayt degennenderdi" süyrep äkep, söz arası böten sözben bılgansa, onda Abay: "ol akınnıŋ bilimsiz biycarası" deydi.
Sözdiŋ kasın tüzeymin dep "közin cıgarıp", bitpeytin keyipti sürettegen nersesiniŋ janına jarıp tıgıp, öz sözin özi eseptemey aytıp "altın iyek sarı ala kız" tabatın öleŋ arnaların kataŋ sınaydı.
Sonımen katar Abay "kazaktıŋ özge jurttan sözi uzın" ekendigin, öytkeni onda bası artık kosarlar jüretinin baykaydı:
"Burıngı eski biydi tursam barlap,
Makaldap aytadı eken söz kosarlap", -
dep kıragı közben bul kemcilikti colıp ötedi de özi "eski biyce otırman bos makaldap" dep, ondaydan awlak bolatındıgın aytadı."
Kudaybergen Juban, Kazak tili jönindegi zerttewler, Almatı - 1966.
* Algac ret "Ädebiyet maydanı" jornalınıŋ 1934 jılgı 11-12-sanında jarıyalangan.
#kazaktili #abay #абай #kunanbaev #кунанбаев#abai
Бибарыс Әкімәлі атты оқырманымыздың сұнысы:
"-СТ" ЖӨНІНДЕ
Қазақшада "-ст" әріп тіркесіне аяқталар кірме сөздерде соңғы "т" жойылғаны лазым. Неге? Біріншіден, қазақ тілінің төл сингармонизмі әсерімен соңында "-ст" бар ертерек енген кірме сөздерде "т" әлдеқашан түсіп қалған. Мәселен, ауропалық тілдерден енген "artist" – "әртіс", "известь" – "ізбес", "волость" – "болыс"; парсы тілінен енген "rast"
KAZAKÇA İLE İLGİLİ TÜM YAZILARI OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ:
Kazak Türkçesi, Kazakça, Türk Lehçeleri, Türk Lehçeleri, kazakça öğreniyorum, kazakça alfabe, kazakça çeviri, kazakça cümleler, kazakça günlük kelimeler, kazakça kelimeler ve anlamları, kazakça gramer, kazakça Türkçe sözlük indir
TÜRK DESTANLARI KOLAY ERİŞİM ÇİZELGESİ
- Yaratılış destanı, Alp Er Tunga destanı, Şu destanı
- Oğuz Kağan destanı, Attila destanı, Ergenekon destanı
- Bozkurt destanı, Göç destanı, Türeyiş destanı
- Battal Gazi destanı, Köroğlu destanı, Satuk Buğra Han Destanı
- Manas Destanı, Cengiz Han Destanı (Cengizname)
- Timur Destanı, Edige Destanı, Danişmend Gazi Destanı
- Battal Gazi Destanı, Köroğlu Destanı, Türk Destanlarında Motifler
- Türk Destanları Ders Notları, Dünya Destanları Ders Notları
- Destanlarla ilgili tüm yazılar için tıklayınız.
- Tarihle ilgili tüm yazılar için tıklayınız: Tarih Konuları
