Eski Türklerde karşılama (selamlaşma) sözlerinden kimileri şöyle idi:

1. alkış ber- (Kaynak: İlk Türkçe Kuran Çevirisi): alkış dua ve övme demektir. Bu da "(Tanrı) övgü versin" anlamına gelir.

2. esen bol- (Kaynak: Irk Bitig, Divanü Lügatit Türk): salim olmak.

3. esenle- (Kaynak: Divanü Lügatit Türk, İbnül Mühenna Lügati): selamlamak

4. esenleş- (Kaynak: Kutadgu Bilig): selamlaşmak

5. esenlik (Kaynak: İlk Türkçe Kuran Çevirisi): selamet

6. şi (Kaynak: Divanü Lügatit Türk): "kötülükten uzak olun" demektir. Çin hakanlarını selamlarken kullanılmıştır.

7. geñlik bolsın (Kaynak: Mukaddimetül Edeb): "genişlik, rahatlık, huzur olsun" anlamında.

8. kolay gelsin

9. işin ileri olsun (Azərbaycan)

10. iyi günler

11. uğurlu günler

12. ömrünüz güzel olsun

13. durduğuncan durasan

14. sağlıktan sağlama çatsın (çatasız)

15. mutluluğun borcu sana ( size)  bitmesin

16. yücelercen gücünüz olsun

-TÜRK KÜLTÜRÜNDE SELAMLAŞMA -

Türklerin İslamiyet ile tanışmasıyla kullanılmaya başlanan Arapça selam, merhaba sözcükleri ve bu sözcüklerden türetilmiş olan çeşitli ifadelerin, başta Türkiye olmak üzere Türk topluluklarının selamlaşma ifadesi olarak kullanım tutumlarında diğer ifadelere baskın geldiği anlaşılmaktadır. 

Peki eski Türklerde selamlaşma nasıldı?

-Esen, Aman ve Sağ/Sav-

Türkçede selamlaşmak için yaygın biçimde kullanıldığı görülen ifadeler arasında, aman, esen ve sağ/sav sözcükleri ile bu sözcüklerden türetilen çeşitli ifadelerin önemli bir yer tuttuğu görülmektedir. 

“sağlık, salimlik, iyilik, rahatlık” 
Günümüzde, Türkiye Türkçesinde unutulmaya yüz tutmuş hâlde bulunan ve kullanımı; esenlik(ler) dilerim ve esen kal(ın) ifadeleriyle sınırlı olan esen sözcüğünden türeyen çeşitli ifadelerin, Türk boyları arasında yaygın olarak kullanıldığı görülmektedir. Buna göre esen sözcüğü Altay Türkçesinde “1. Esen, sağlık, afiyet, sağlıklı, 2. (Selamlaşma sözü) merhaba, esenlikle, sağlıkla.” şeklindedir. Ezendeş “selam”, ezendeş- “selamlaş-”, ezendik “sağlık, esenlik”, ezendik bolzın “selam olsun” anlamlarına gelmektedir. Aynı kökten türeyen ezen bolzın ise “güle güle” demektir.

Sözcüklerin kullanımındaki değişmeyen durum ise, sözcüklerin taşıdığı “yaşam”, “sağ olma” ve “esenlik” anlamlarının, bu sözcükler aracılığıyla vedalaşma sözlerinde mutlak surette kullanılmış olmasıdır. 
Esen sözcüğü temel alınarak türetilen çeşitli sözcüklerin ve bu sözcüklerin kullanımlarının kaynağında, “karşısındaki kimsenin hâlini hatırını sormak”, “onun sağlığını ve mutluluğunu istemek”, “kişiyi kutlu kılmak” gibi temel düşüncelerin yer aldığını söylemek mümkündür.

Dîvânu Lugâti’t-Türk’te geçen esenle- fiilinin anlamı “selamla-” olarak verilmiş, esenledi maddesi “selamladı”, bu maddenin altındaki esenler sözcüğü de “esenle-” şeklinde açıklanmıştır. Bu çerçevede “esenle-“ fiilinin “mutluluk dilemek, sağlıklı ve sevinçli olmasını istemek, yola çıkanı uğurlamak” anlamlarını taşıdığı görülmektedir. Gerard Clauson da etimolojik sözlüğünde esenle-, esenleş-, esengüle maddeleri altında “birinin hâl hatırını ve sağlığını sor-, birini selamla-, bir veda ifadesi, iyi dilek” açıklamalarında bulunmuş ve sözcüğün Osmanlı döneminde kullanılmaya devam ettiği bilgisini aktarmıştır. 

Kaynak:Ahmet KESKİN- TÜRK KÜLTÜRÜNDE “SELAMLAŞMA” VE “VEDALAŞMA” HAKKINDA GENEL BİR DEĞERLENDİRME 

TÜRK DÜNYASI, Dil ve Edebiyat Dergisi/TURKISH WORLD, Journal of Language and Literature Issue: 43 (Bahar-Spring 2017)  ISSSN: 1301-0077

Esenlik, Türkçe selam, Türkçe selamlaşma, Türkçe selam ne demek, öz Türkçe selamlaşma, selamın Türkçesi, selamın Türkçesi ne