Dolaylı Tümleç, Dolaylı Tümleç nedir, Kısaca Özet Bilgi
Dolaylı Tümleç, Dolaylı Tümleç nedir, Kısaca Özet Bilgi
Dolaylı Tümleç, Dolaylı Tümleç nedir? Kısaca Özet Bilgi
- İçindekiler
- Dolaylı Tümleç (Yer Tamlayıcısı) Nedir Kısaca Özet Bilgi
- Dolaylı Tümleç
- Dolaylı Tümlecin Özellikleri
Yüklemde bildirilen yargının yerini ve yönünü gösteren unsurdur. Dolaylı tümleç olan unsur yükleme yönelme (-a/-e), bulunma (-da-de/-ta/-te) veya uzaklaşma (-dan,/-den/- tan/-ten) hâli ekleriyle bağlanır.
Not: Cümlenin ögelerinde yer tamlayıcısını bulmak için yükleme “kime, kimde, kimden; neye, neyde, neyden; nereye, ner 5de nereden” soruları sorulur.
Örnekler:
Dudağında eski günlerden kalan bir şarkıyla dalgın dalgın etrafa bakmıyordu.
Artık, insanlar sevgiye inanmıyor.
Bu olayı biz de gazetelerden öğrendik.
BAŞKA BİR KAYNAK
Dolaylı Tümleç
-e, -de, -den
Kime? Bunu bir de babama soralım.
-e durum eki Yönelme Neye? Çocuk bir süre kitaba baktı.
Nereye? Okula dilekçe verdim?
Kimde? Ahmet’te aynısından var.
-de durum eki Bulunma Neyde? Yazıyı kitapta görmüş.
Nerede? Onu geçen gün sokakta gördüm.
Kimden? Dedemden bütün aile çekinirdi.
-den durum eki Çıkma Neyden? Şekerden böcek çıktı.
Nereden? Uzaktan bir ses duyuldu.
Dolaylı Tümlecin Özellikleri
a) “e, de, den” durumuyla çekimlenen sözcükler, eylemleri zaman değil, durum yönünden etkilerse dolaylı tümleç olmaz. Zarf tümleci veya edat tümleci görevinde bulunur. Örnek : Sabaha orada oluruz (Ne zaman?)
Zarf tümleci
Altı yaşında okuma öğrendi. (Ne zaman?)
Zarf Tümleci
Sabaha kadar ders çalıştık. (Ne zamana kadar?)
Edat Tümleci
b) Kimi cümlelerde ara söz, dolaylı tümleci açıklamak amacıyla kullanılır ve açıklamalı dolaylı tümleç meydana gelir. Örnek :
Memleketine, özlemini çektiği o yerlere, dönüyordu.
Dolaylı Tümleç Dolaylı tümlecin açıklayıcısı Yüklem
c) Sıralı cümlelerde dolaylı tümleç, birden çok cümlenin ortak öğesi olabilir. Buna ortak dolaylı tümleç denir. Örnek :
Ona çok kızıyor, her gördüğü yerde bağırıyordu.
Ona çok kızıyor.
Ona her gördüğü yerde bağırıyordu.
d) Eylemsiler ve eylemsilerin de yer aldığı çeşitli söz grupları cümlede dolaylı tümleç görevi yapar. Örnek : Yan Cümle Temel Cümle
Ondan duyduklarına / inanamayacaksın.
Dolaylı Tümleç Yüklem
Yan Cümle Temel Cümle
Buraya geldiğine / bin pişman oldu.
Dolaylı tümleç Yüklem
Uyarı : Dolaylı tümleci bulmak için soruları “Neyden?” sorusu ile zarf tümlecinin sorusu olan “Neden?” sorusu birbirine karıştırılmamalıdır. Örnek :
Bu düşünceleri okuduğu kitaplardan edinmiş. (Neyden?)
Sıkıntıdan ne yapacağını şaşırmış. (Neden?)
Yukarıdaki birinci cümlede “Neyden” sorusuna yanıt veren ve cümleye içinden anlamı katan “okuduğu kitaplardan” söz grubu cümlede dolaylı tümleç görevinde bulunurken, ikinci cümlede şaşırma nedeni olan “sıkıntı” sözcüğü, eylemin nedenini bildirdiği ve “Neden?” sorusuna yanıt verdiği için cümlede zarf tümleci görevi yapmaktadır.
