NARTUGAN'I ANARKEN, NAR'IN ANLAMI ÜZERİNE - Arif Cengiz Erman
Peki neden Türk halkları Güneş yerine Nar sözünü kullanıyor?
NARTUGAN'I ANARKEN, NAR'IN ANLAMI ÜZERİNE
Arif Cengiz Erman
Bildiğimiz gibi 22 Aralık, Türklerin yeni yılı olan Gündoğan Bayramı. Bu bayram Nartugan Bayramı olarak da anılıyor. Buradaki “nar”, güneş anlamına geliyor. Nar, Moğolca “Güneş” demek. Peki neden Türk halkları Güneş yerine Nar sözünü kullanıyor?
Ayrıca “nar”, çok sevilen bir yemişin adı. Etimoloji sözlüklerine bakarsanız Farsça. Farsça nār ya da anārنار/أنار "nar ağacı ve meyvası" sözünden alıntıymış. Farsça bu söz, Orta Farsça (Pehlevice ya da Partça) aynı anlama gelen anār sözünden evrilmiş miş(!)
Orta Farsça ya da Pehlevice diye bir dilin hiç bir zaman var olmadığını bir çok kez belirtmiştim. Partça ise bir Türk dili. Elimizde Partça sözlükler yok. Çünkü bu dil bugün tam bir karartma altında. Partlardan kalan yazıtlar ört bas ediliyor.
O zaman bu sözün kökenini daha eski bir Türk dilinde aramak gerekiyor. Bu dil, tarihte yazıya ilk kez geçirilmiş dil olan Sümerce. Sümerce nur, “nar” demek.
nur [POMEGRANATE] wr. ĝešnu-ur2; gešnu-ur2-ma"pomegranate" Akk. nurmû
Görüldüğü gibi “nar”, Türkçe bir sözdür. Sümerceden günümüze u-a ses dönüşümüyle nur=>nar olarak evrilmiş. Akadçaya da nurmû olarak geçmiş.
Ancak bu söz Akadçaya aynı zamanda “ışık, parlak, parlamak” anlamlarına gelen nûru olarak da geçmiş.
nûru "(to be) pure; (fire) light; (to be) bright, to shine"
Buradan da ardılları olan Aramiceye “ateş” anlamında nūr נוּ , Arapçaya da “ışık” anlamında nūr نور ve “ateş, alev” anlamlarında nār نار olarak kalmış.
Moğlcada da ise nar, “Güneş” demek. Moğolca, Türkçe ile Tunguzcanın karışımından oluşmuş bir dildir. Ancak nar sözü Moğolcaya Tunguzcadan geçmemiş. Çünkü Tunguz dillerinde “Güneş”, šun demek.
Bu söz Tunguz dillerine Sümerceden kalmış. Sümerce šun, "parlamak" demek.
šun [SHINE] wr. šun2 "to shine"
Güneş'e İngilizce Sun, Almanca Sonne, Hollandaca Zon diyorlar. Böylece German dillerinin de nerelerden beslendiğini anlamış oluyoruz.
Aynı zamanda da nar sözünün Moğolcaya Türkçeden geçmiş olduğunu görüyoruz.
