Dil, Diller ve Türk Dili

DİL VE DİLLER

Dil, insanvarlık ilişkisinde bilme, insaninsan ilişkisinde bildirişme aracıdır. Bildirişimi sağlayan her türlü gösterge, her türlü araç dil sayıldığı için F. De Saussure dili, “bildirişimi sağlayan göstergeler dizgesi” (Saussure 1998; 46) olarak tanımlamıştır. Doğan Aksan da “dil, düşünce, duygu ve isteklerin bir toplumda ses ve anlam yönünden ortak olan öğeler ve kurallardan yararlanılarak başkalarına aktarılmasını sağlayan çok yönlü çok gelişmiş bir dizge ” (Aksan 1985; 55) şeklinde tanımlamaktadır.

Dil, varlığın insan algısı içindeki bilgisini işaret eder ve toplumların eşyayı, varlığı algılama, anlamlandırma ve anlatma özelliklerine göre değişiklikler gösterir. İnsan varlığı beş duyusuyla algılar. Dolayısıyla beş duyunun her biriyle saymaca bir dil sistemi yaratmak mümkündür. Bu diller, göz dili / görsel göstergeler, kulak dili / işitsel göstergeler, burun dili / kokuyla ilgili göstergeler, dil/tat dili / tat almayla ilgili göstergeler, ten dili / dokunmayla ilgili göstergeler şeklinde adlandırılabilir.

Dilleri oluşma biçimlerine, kullanılma yerleri ve işlevlerine göre, doğal, yapay ve özel diller şeklinde gruplara ayırmak mümkündür.

Toplum dilbilimsel açıdan diller, ölçünlü, bölgesel, toplumsal ve işlevsel dil türleri biçiminde sınıflandırılabilir. Dilleri yazı dili olup olmamaları bakımından da yazı dilleri ve konuşma dilleri biçiminde tanımlayabiliriz.

İnsan sosyal bir varlıktır. Birlikte yaşayan insanlar, duygu ve düşüncelerini birbirlerine aktarmak isterler. Dil, bu bildirişim ihtiyacından doğmuştur. Bu doğuşa kaynaklık eden şeyin ne olduğu konusunda ise bir birlik yoktur.

Aristo’dan beri kimi araştırmacılar dilin Tanrı tarafından insana öğretildiğini savunurken, kimileri de insana verilen şeyin dili yapma ve kullanma yeteneği olduğunu, sosyal ve kültürel bir üretim olan dilin insanlar tarafından sonradan geliştirildiğini savunmuşlardır. Aynı şekilde Eski Yunandan beri kimi düşünürler, dilin bir mantık ürünü olduğunu, dolayısıyla düşünce ile anlatım, fikir ile şekil arasında bir ilişki bulunduğunu savunurken bir bölümü de dilin düzensiz olduğunu, eşya ile adları/göstergeleri, fikir ile anlatımı arasında doğal bir ilişki bulunmadığını savunmuşlardır. İkinci fikre katılan F. De Saussure, “göstergenin nedensizliği ilkesi”ni, dilin doğasını yansıtan temel bir ilke olarak tanımlamıştır.

Dil, insanın ayırt edici bir vasfıdır. Hem kişilerin hem de toplumların kimliklerini belirleyen ve onları temsil eden bir özelliği vardır. İnsan ile birlikte var olduğu için, dilin tarihini insanlığın tarihi ile birlikte ele almak gerekir.

Dilin kökeni ile ilgili görüşler iki temel anlayış içinde değerlendirilir. Bunlardan birincisi ‘tek kökenlilik’ kuramı, ikincisi ise ‘çok kökenlilik’ kuramıdır. Tek kökenliliği savunanlara göre başlangıçta tek dil vardı. Daha sonra bu dilden ağızlar, lehçeler doğmaya başladı ve farklılaşma ilerledikçe bu lehçeler yeni diller haline geldiler. Çok kökenliliği savunanlara göre ise, insanlar farklı coğrafyalarda farklı gruplar halinde yaşamaya başladığı için her grup ayrı bir dil oluşturdu ve daha doğuş aşamasında diller farklıydı.

Edebiyat konularındaki tüm yazılara ulaşmak için lütfen tıklayınız: Edebiyat

Dilbilgisi konularındaki tüm yazılara ulaşmak için lütfen tıklayınız: Dilbilgisi