Atasözleri ve Deyimler, Atasözleri ve Açıklamaları

Atasözleri ve Anlamları İçin Tıklayınız.

A B C Ç D E F G H I İ K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z

Deyimler ve Anlamları İçin Tıklayınız.

A B C Ç D E F G H I İ K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z

Atasözlerine örnekler ve anlamları şu şekildedir:

1 Babadan mal kalır, kemal kalmaz: Babadan mal, mülk kalır, ahlak ve fazilet miras kalmaz.

2 Abanın kadir yağmurda bilinir: Bir şeyin kıymeti zamanında kullanıldığında bilinir.

3 Acı patlıcanı kırağı çalmaz: Hayatta birçok zorlukla karşılaşan, zorluklarla baş etmeyi öğrenir.

4 Ateş düştüğü yeri yakar: İnsanların ıstırabı, acısı, derdi sadece kendilerini derinden etkiler.

5 Ateş olmayan yerden duman çıkmaz: Her şeyin muhakkak bir sebebi vardır.

6 Ayranım ekşidir diyen olmaz: Herkesin kendine göre yaptığı iş çok değerlidir.

7 Cahil adam meyvesiz ağaca benzer: Bilgisizler, ne kendilerine ne de etrafındakilere fayda sağlar.

8 Besle kargayı oysun gözünü: Kıymet bilmeyenler, iyiliğe kötülükle mukabele eder.

9 Büyük lokma ye büyük söz söyleme: Hiçbir zaman hiç kimseyi küçümsememek gerekir.

10 Fare çıktığı deliği bilir: Kötü şeyler yapıp da zorda kalan ne yapacağını bilir.

11 Can boğazdan gelir: İnsanın hayatına devam edebilmesi için, iyi beslenmesi gerekir.

12 Çürük tahta çivi tutmaz: Tamamen bozulan bir şey daha işe yaramaz.

13 Damlaya damlaya göl olur: Tasarruf yapmak zamanla kazandırır.

14 Dost kara günde belli olur: İyi günde yanında olanlar, kötü gününde de yanındaysa gerçek dostturlar.

15 Aba vakti aba, yaba vakti yaba: Her şeyin yeri ve zamanı vardır.

16 Gelin ata binmiş ya nasip demiş: Ne zaman ne olacağı belli olmaz.

17 Gülü seven dikenine katlanır: İyi şeyler için kötü şeyler göz ardı edilebilir.

18 İki gönül bir olunca samanlık seyran olurmuş: Birbirini sevenlerin gözünde olumsuz şartlar göz ardı edilir.

19 Komşu komşunun külüne muhtaçtır: En ufak bir işte bile sosyal yardımlaşma önemlidir.

20 Rüzgar eken fırtına biçer: Kötü davranan biri daha büyük kötülüklere maruz kalır.

Ek Atasözleri

Baba koruk (ekşi elma, erik) yer, oğlunun dişi kamaşır: Bir babanın yaptığı kötü iş çoğunlukla aileye mal edilmeye çalışılır. Toplum içinde de çocuk zor duruma düşer.



Babasından mal kalan, merteği içinden bitmiş sanır: Miras yoluyla bir mala sahip olan kimse, onun için ne çabalar gösterilip sıkıntı çekildiğini anlayamaz.



Baca eğri de olsa duman doğru çıkar: İyi ve doğru olan kişi uygun olmayan ortamda bulunsa bile bu niteliğini kaybetmez.



Bağa bak üzüm olsun, yemeye yüzün olsun: Bir işte başarı sağlamak, bir verim elde etmek için gereken çalışmayı, gerekli harcamaları yapmak gerekir.



Bahşiş atın dişine bakılmaz: Kişiye hediye edilen bir şeyin ufak tefek kusurlarını görmemek gerekir.



Baht olmayınca başta, ne kuruda biter ne yaşta: Kişi, şansız, talihsiz olursa giriştiği işlerden olumlu sonuç alamaz.



Bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur: Bir eşya bakılıp onarılırsa işe yarar. Bakımsız bırakılırsa işe yaramaz duruma gelir.



Bakmakla usta olunsa, köpekler kasap olurdu: Kişi bir şeyi bakarak değil yaparak, uygulayarak öğrenir. Bir işi o işin ustalarını seyrederek değil kendimiz bizzat yaparak öğrenebiliriz.



Bal demekle ağız tatlanmaz: Bir şeyin yalnızca ismini, hakkında güzel şeyler söylemekle o şeye kavuşulmaz. Önemli olan o iş için gerekli girişimlerde bulunmadır.



Bal olan yerde sinek de olur: Güzel şeyin çevresinde her zaman ondan yararlanmak isteyen fırsatçılar bulunur.



Balı dibinden, yağı yüzünden: Balın en güzel yeri yüzü, yağın da dibi güzeldir. Bunun gibi bazıları görünüşte bazıları da özünde değerlidir.



Balık ağa girdikten sonra aklı başına gelir: Tedbirsizliği nedeniyle bir felakete uğrayan insan, iş işten geçtikten sonra davranışının hatalı olduğunu anlar. Ancak, bu onu düştüğü sıkıntıdan kurtarmaz.



Balık baştan avlanır: Bir yer ele geçirilmek istendiğinde yapılması gereken orayı yönetenleri ele geçirmektir.



Balık baştan kokar: Balığın baştan korktuğu gibi yönetici durumunda olanlar görevlerini yapmaz ve görevlerini kötüyle kullanırlarsa toplum düzeni bozulur ve toplumda kokuşma başlar.



Balta değmedik orman olmaz: Hayatta felâket ve acılarla karşılaşmayan, hiçbir zarara uğramayan kişiye rastlanılmaz.

Atasözü Nedir?

Toplumların asırlarca süren deneyimlerinden ve gözlemlerinden elde ettikleri yargılarını, ortak düşünce ve tutumlarını yansıtan; içinde mecazi bir anlam barındıran, eğitici ve öğretici pedegojik-didaktik) vasfı bulunan kalıplaşmış, kısa ve özlü sözlere atasözü denir.

Eş anlamlı sözcükler: Darb-ı mesel (Durub-ı emsal), Mesel, Sav.

Atasözlerinin Özellikleri

Bu sözler törelere, geleneklere, tecrübelere, akla ve gerçeğe dayanır. Halkın ortak düşüncesini, inancını, duyusunu, ahlak anlayışını, kültürünü, felsefesini yansıtırlar. Kültürün aynasıdırlar. Eğitici ve öğreticidirler. Genellikle mecazi bir anlam taşırlar. Anonimdirler. Halk arasında dilden dile dolaşarak gelecek kuşaklara aktarılırlar. Söz ve mâna sanatlarıyla (seci, tezat, cinas, Akisakis, mübalağa) örülmüşlerdir. Kalıplaşmış, doğal (tabii), kısa ve özlü sözlerdir.

Atasözleri üzerine yapılmış bazı çalışmalar

• Teshil Risalesi: Bizde atasözlerine ait ilk yazma eserdir. Mevlana Şemsettin'e aittir. 1480 de yazılan bu eserde 695 atasözü vardır.
• Durub-ı Emsal-i Osmaniye: Milli kütüphanemizin bazı demirbaş yazmalarıyla, halk şairlerinin (Atasözü destanları) ve divan şairlerinin (Manzume-i durub-ı Emsaliye) gibi denemeleri bir yana bıkarılırsa, gerçek anlamıyla, ilk atasözü kitabıdır. İlk baskısı 1863'de, İkinci baskısı 1870'de, üçüncü baskısı da -Ebüzziya Tevfik'in katıp karıştırdıklarıyla - 1884'de basılmıştır. Bu eserde 1800 atasözü vardır.
• Türk Atalar Sözü: Yeni Türk harfleriyle bu alanda ilk basılan eserdir. Muzaffer Lütfü Bey'e aittir. 1928'de basılmıştır.
• Türk Ata Sözleri, Mustafa Nihad Özön, 1952
• Türk Atalar Sözü ve Deyimleri, Feridun Fazıl Tülbentçi, 1963
• Atasözleri Sözlüğü, Ömer Asım Aksoy, 1965